İNSANLIĞIN KOZMİK SINAVI: AHLAKİ OLGUNLAŞMA, YAPAY ZEKÂ VE GAZZE                FOR ENGLISH



   I-İnsanlığın Kökeni ve Ahlakı : İslam ve Bilim Açısından Yeni Bir Bakış


Anılmayan Yaratıktan Sorumlu Halifeye: İnsan Suresi Işığında Bir Tefsir Analizi

Anılmayan Yaratıktan Sorumlu Halifeye

İnsan Suresi Işığında Bir Tefsir Analizi

Giriş

Sizin de özetlediğiniz gibi, "Adem öncesi biyolojik insanın anılmaya değer olmadığı, ancak Adem'e ruh üflenince sahneye çıkıp değer verilen halife olduğu" şeklindeki anlayış, Kur'an'ın farklı ayetlerini bütüncül bir bakış açısıyla bir araya getiren modern bir tefsir yaklaşımını yansıtmaktadır. Bu rapor, bu yorumun temellerini kaynaklarla ortaya koyacak ve onu klasik tefsir geleneğindeki anlamıyla mukayese edecektir.

Bölüm 1: Klasik Tefsirde "Anılmayan Yaratık"

İnsan Suresi'nin ilk ayeti, "İnsanın üzerinden, henüz anılmaya değer bir şey olmadığı uzun bir zaman geçmedi mi?" [1] diye sorar. Klasik tefsir geleneği, bu ayetteki "anılmaya değer bir şey olmama" durumunu genellikle iki temel çerçevede ele almıştır:

Mutlak Yokluk veya Yaratılmamışlık Hali

En yaygın yoruma göre bu ifade, insanın henüz yaratık sahnesine hiç çıkmadığı, yaratılmamış olduğu mutlak yokluk durumuna işaret eder.[2] Bu anlayışta insan, adı, sanı ve varlığı olmayan bir hiçlik durumundayken Allah'ın "Ol!" emriyle var edilmiştir. Bu yorum, Allah'ın yoktan var etme kudretini vurgular.

Henüz Şekillenmemiş Madde Hali

Özellikle Taberî gibi ilk dönem müfessirlerinin aktardığı bazı rivayetlerde, ayetteki "insan" ile özel olarak Hz. Adem'in kastedildiği belirtilir. Bu yoruma göre, Allah Hz. Adem'i çamurdan şekillendirdikten sonra, ona ruh üfleninceye kadar belirli bir süre (bir rivayete göre kırk yıl) beklemiştir. İşte bu bekleme süresi, onun "anılan bir şey" olmadığı dönemdir.[3] Bu yaklaşımda var olan bir madde söz konusudur, ancak bu madde henüz "insan" olarak isimlendirilecek bir kimliğe ve değere sahip değildir. Kur'an'ın insanın yaratılışını tîn (çamur), hamein mesnûn (şekillenmiş balçık) ve salsâl (kuru çamur) gibi aşamalarla anlatması da bu yorumu destekler niteliktedir.[4]

Her iki klasik yorumda da ortak olan nokta, "anılmayan" dönemin ya ontolojik bir yokluk ya da nispeten kısa bir maddi şekillenme süreci olarak anlaşılmasıdır.

Bölüm 2: Modern Yorum: "Anılmaya Değer Olmayan" Biyolojik İnsan

Sizin de benimsediğiniz modern yorum, ayetteki kilit kavramların dilbilimsel derinliğinden ve diğer Kur'an ayetleriyle olan bağlantısından yola çıkar.

Dilbilimsel Temeller

Dehr (الدَّهْرِ): Ayette geçen bu kelime, "ucu açık, çok uzun bir zaman dilimi, çağlar veya devirler" anlamına gelir.[5] Bu, jeolojik veya evrimsel zamanın akıl almaz uzunluğunu kapsayabilecek bir esneklik sunar.

Şey'en Mezkûrâ (شَيْئًا مَّذْكُورًا): Bu ifadenin anlamı sadece "bahsi geçen" demek değil, aynı zamanda "dikkate değer", "önemli", "bir kimliği ve amacı olan" gibi daha derin manalar taşır.[6] Dolayısıyla ayet, biyolojik bir varlığın mevcut olduğu ancak henüz ilahi planda kendisine atfedilen özel bir konuma, bilince ve ahlaki sorumluluğa sahip olmadığı için "anılmaya değer" görülmediği bir döneme işaret ediyor olabilir.

Diğer Ayetlerle Bağlantı

Bu yorum, Bakara Suresi 30. ayetteki meleklerin diyaloğu ile güçlü bir bağlantı kurar. Meleklerin, yeryüzünde yaratılacak halifenin "kan dökeceğini" [7] öngörmesi, klasik tefsirlerde ya ilahi bildirimle ya da Levh-i Mahfuz'dan öğrenmeyle açıklanmıştır. Modern yoruma göre ise meleklerin bu bilgisi, yeryüzünde zaten var olan ve içgüdüsel olarak şiddete başvuran, henüz ruhani bilinçle donatılmamış Adem öncesi biyolojik insanları (hominidleri) gözlemlemelerine dayanabilir. Bu yaratıklar, ahlaki sorumlulukları olmadığı için "günah" işlemiyorlardı, ancak biyolojik doğaları gereği "kan döküyorlardı".

Bu bütüncül okumada, İnsan Suresi'ndeki "anılmaya değer olmayan" yaratık, Bakara Suresi'nde meleklerin gözlemlediği "kan döken" yaratıkla aynı biyolojik öncülü ifade etmektedir.

Bölüm 3: Dönüm Noktası: Ruhun Üflenmesi ve Halifelik Misyonu

Sizin de belirttiğiniz gibi, bu uzun "anılmazlık" döneminden "değer verilen" bir yaratık olma durumuna geçişin kilit noktası, ilahi bir müdahaledir. Bu dönüşüm, iki temel Kur'ani kavramla açıklanır:

Ruhun Üflenmesi (Nefh-i Ruh)

Kur'an, Hz. Adem'in maddi yaratılışı tamamlandıktan sonra Allah'ın ona "kendi ruhundan üflediğini" belirtir (Hicr, 15:29).[8] Bu eylem, sadece biyolojik bir canlanma değil, aynı zamanda insana bilinç, öz-farkındalık, akıl, irade ve ahlaki potansiyel bahşeden ontolojik bir sıçramadır. İnsan, bu ilahi nefha ile salt biyolojik bir organizma olmaktan çıkıp, Allah'a muhatap olabilen ruhani bir varlığa yükselmiştir.

Halifelik Misyonu ve İmtihanın Başlangıcı

İnsanın yaratılışının nihai gayesi, İnsan Suresi'nin ikinci ayetinde açıkça "onu imtihan edeceğiz" (nebtelîhi) şeklinde belirtilir.[2] Bu imtihanın adil ve anlamlı olabilmesi için insanın gerekli donanıma sahip olması gerekir. Ayetin devamında "Bu sebeple onu işitir ve görür kıldık" (fe-ce'alnâhu semî'an basîrâ) buyrulur. Buradaki "işitme" ve "görme", vahyi anlama ve kâinattaki ilahi işaretleri idrak etme yeteneğidir.[2] İşte bu yetilerle donatılan ve kendisine "halifelik" yani yeryüzünde Allah'ın iradesini temsil etme ve ahlaki sorumluluk yüklenme görevi verilen yaratık[7], artık "anılmaya değer" bir konuma yükselmiştir.

Klasik ve Modern Yorumların Mukayesesi

Kriter Klasik Tefsir Anlayışı Sizin Anladığınız Modern Yorum
"Anılmayan Yaratık" Mutlak yokluk hali veya ruh üflenmemiş, şekilsiz madde (çamur, meni).[3] Biyolojik olarak var olan ancak henüz ruh, bilinç ve ahlaki sorumluluk verilmemiş Adem öncesi insan (hominid).[6]
"Dehr" (Zaman) Genellikle belirsiz ama sınırlı bir süre (örn. Hz. Adem'in çamur halinde beklediği 40 yıl).[3] Milyonlarca yılı kapsayabilen jeolojik ve evrimsel bir zaman dilimi.[5]
"Anılmaya Değer Olma" Anı Maddenin "insan" formuna bürünüp ruh kazanmasıyla.[3] Biyolojik olarak evrimleşmiş insana Allah'ın ruh üfleyerek onu bilinçli ve sorumlu bir "halife" kılmasıyla.[8]

Yaratık Bilinç Döngüsü

Aşama Tanım Kur’ânî İfade / Referans Anahtar Kavramlar
1) Hominid — Biyolojik Yaratık
Hominid (Ön‑insan) Biyolojik olarak yaşayan fakat anlam üreten bilinç ve ilâhî zikir yetisi henüz tecellî etmemiş yaratık düzeyi. “Var” (fizikî), ama “anılmaya değer” bir bilinç ve temsil statüsü yoktur. İnsân 76:1: “lem yekun şey’en mezkûrâ” — henüz anılmaya değer bir şey değildi. Beden, içgüdü, çevresel uyum, tür devamı, pre‑sembolik iletişim.
2) Âdem — Bilinçli Yaratık
Âdem İlâhî ruh üflenmesi ile konuşma, kavramsallaştırma, muhakeme ve sorumluluk yetisi kazanmış yaratık. “Anma/zikir” kapısı bu aşamada açılır: yaratık, artık Rabbini anabilir. Hicr 15:29: “Ona ruhumdan üfledim.”
İnsân 76:2: “...imtihan ederiz; onu işiten ve gören kıldık.”
Ruh, idrak, dil, niyet, ahlâkî sezgi, imtihan şuuru.
3) Halife — Anılan ve Temsil Görevi Olan Yaratık
Halife Eşyaya isim verme, anlam üretme ve yeryüzü temsil sorumluluğunu üstlenen bilinçli yaratık. Bu mertebe, yaratığı “zikredilen / anılan” kozmik özne yapar. Bakara 2:30–31: “Yeryüzünde bir halife yaratacağım; Âdem’e isimlerin tümünü öğretti.” Zikir, isimlendirme, hikmet, emanet, adalet, sorumluluk.

Sonuç

Vardığınız kanaat, Kur'an'ın farklı ayetlerini birbiriyle konuşturan ve modern bilimsel verilerle çelişmeyen tutarlı bir teolojik çerçeve sunmaktadır. Bu yoruma göre insan, uzun bir biyolojik hazırlık sürecinin ardından, ilahi bir müdahale olan "ruhun üflenmesi" ile yeryüzündeki ahlaki yolculuğuna başlamış, "anılmayan" bir yaratık olmaktan çıkıp "değer verilen" bir halife konumuna yükseltilmiştir.

Referanslar

  1. Kur'an, İnsan Suresi, 76:1. Metnin farklı mealleri için bakınız: Diyanet Vakfı Meali.
  2. Kur'an, İnsan Suresi, 76:2. Ayetin tefsiri ve diğer mealler için: Kuran.gen.tr.
  3. et-Taberî, Câmi'u'l-Beyân an Te'vîli Âyi'l-Kur'ân. Hz. Adem'in çamur halinde beklemesiyle ilgili rivayetler için: İslami Yöntem.
  4. İnsanın Yaratılış Aşamaları. Kur'an'da geçen maddi yaratılış evreleri üzerine bir analiz için: Dergipark Akademik.
  5. "Dehr" Kelimesinin Anlamı. Ayette geçen "dehr" kelimesinin farklı anlamları için ayet karşılaştırma sitesi: Kuranmeali.com.
  6. "Şey'en Mezkûrâ" Anlamı. Muhammed Esed'in bu ifadeye getirdiği "dikkate değer bir yaratık" yorumu için: Muhammed Esed Tefsiri.
  7. Kur'an, Bakara Suresi, 2:30. Halifelik ve meleklerin diyaloğu üzerine tefsirler: Diyanet Tefsiri.
  8. Kur'an, Hicr Suresi, 15:29. Ruhun üflenmesiyle ilgili ayetler ve genel bir bakış: Kuran-ı Kerim Org.

İnsanlığın Kozmik Yolculuğu

İslam kozmolojisi ve modern bilimin senteziyle insanlığın kökeni, ahlakı ve geleceği üzerine bir görsel analiz. Geniş İnfograk, Tükçe ve İngilizce Bildiri İçin Tıkla

Temel Teoriler: Enerji Döngüsü ve Filogenetik Yaş

Enerji Döngüsü Teorisi

🌍

Yeryüzü Enerjisi

(Cinlerin Fesadı)

İlahi Kat

👤

Yeni Yaratılış

(Hz. Adem)

Bu teori, yeryüzündeki yaşam enerjilerinin (cinlerin bozgunculuğu dahil) ilahi kata ulaşarak yeni yaratılış süreçlerini tetiklediğini öne sürer. Meleklerin Bakara 2:30'daki sorusu, bu öncül bilgiye işaret eder.

Filogenetik Yaş Hipotezi(Kavim ve Devlet Bazında)

17

Yıl

(1 Milyon Yıllık Evrimde)

İnsanlık, kolektif ahlaki gelişiminde şu anda 17 yaşındaki bir ergenin dürtüselliğine ve potansiyeline sahiptir (*Nefs-i Emmâre* aşaması). Tam ahlaki olgunluğa ulaşması milyonlarca yıl sürebilir.

Giriş

İnsanlığın yaratılışı ve geleceği, hem dini hem de bilimsel literatürde temel ve sürekli tartışılan konulardan birini oluşturmaktadır (Nasr, 1976; Izutsu, 1983). Klasik İslam düşüncesinde, insanlığın yaratılışı Tanrı'nın iradesinin bir tecellisi olarak açıklanırken (Gazali, 1095/1997), modern bilimsel yaklaşımlar evrimsel süreçlere odaklanmaktadır (Wilson, 1975; Pinker, 2011). Ahlaki gelişim, bu sürecin kritik bir bileşenidir ve iki ana perspektiften incelenebilir: ontogenetik ve filogenetik gelişim (Tomasello & Vaish, 2013). Rahman (1982, s. 45), modernist İslam düşüncesinin, modern bilimden kaynaklanan dönüştürücü keşifler ışığında geleneksel teolojik kavramları yeniden yorumlamak için sürekli çabalar içerdiğini belirtir. Bu söylem, paleontolojik keşifler, genetik araştırmalar ve evrimsel biyoloji, insan kökenleri hakkında giderek daha ayrıntılı bakış açıları.

Materyal ve Metot

Bu çalışma, nitel, teorik ve disiplinlerarası bir araştırma tasarımını kullanmaktadır. Metodoloji, farklı alanlardaki metinsel kaynakların bütünleştirici bir sentezine dayanmaktadır. Araştırma materyalleri; birincil İslami kaynaklar (Kur'an, Hadis, Tefsir), modern bilimsel literatür (paleoantropoloji, evrimsel biyoloji, genetik), ahlak felsefesi ve psikolojisi (Piaget, Kohlberg) ve çağdaş bilim-din diyaloğu üzerine yazılmış eserlerden oluşmaktadır. Analitik yöntem, karşılaştırmalı ve kavramsal bir sentezi içermektedir. "Enerji Döngüsü Teorisi" ve "Filogenetik Yaş Hipotezi(Kavim ve Devlet Bazında)" bu bütünleştirici analiz süreciyle geliştirilmiştir.

İki Tarih, Tek Hikaye: Teoloji ve Bilim

Bildiri, teolojik anlatıları ve bilimsel bulguları birbirini tamamlayan iki perspektif olarak sunar. Cinlerin fesadı, etik öncesi Homo sapiens'in bir metaforu; Hz. Adem'in yaratılışı ise "Bilişsel Devrim" ile gelen ahlaki ve ruhsal sıçramanın bir yansımasıdır.

Teolojik Anlatı: Cinler ve Adem

  • 🔥**Önceki Halife:** Dumansız ateşten yaratılan Cinler, yeryüzünün ilk sorumlu yaratıklarıydı.
  • 📉**Bozgunculuk:** Zamanla kibir, fesat ve kan dökücülüğüne yönelerek ahlaken yozlaştılar.
  • 👤**Yeni Halife:** Bu fesadın ardından Allah, topraktan yarattığı ve ruhundan üflediği Hz. Adem'i yeni halife olarak atadı.
  • 💡**Ahlaki Sorumluluk:** Hz. Adem, ilahi bilgi, ahlaki bilinç ve ruh sahibi ilk insanı temsil eder.

Bilimsel Anlatı: Evrim ve Bilişsel Devrim

  • 🧬**Erken İnsanlar:** Homo sapiens, yaklaşık 300.000 yıl önce evrimleşti, ancak davranışsal olarak modern değildi.
  • ⚔️**İlkel Davranış:** Bu erken dönem, grup içi çatışma, şiddet ve kaynak savaşları ile karakterizeydi.
  • 🧠**Bilişsel Devrim:** Yaklaşık 70.000 yıl önce, dil, soyut düşünce, sanat ve sembolizm patlaması yaşandı.
  • 🌍**Modern İnsan:** Bu devrim, Homo sapiens'i gezegene hakim kılan ahlaki ve kültürel temelleri attı.

Bütünleşik Analiz: Cinlerin Yolsuzluğu ve İnsan Evrimi

Cinlerin halifelik dönemini ve ahlaki yozlaşmalarını anlatan klasik İslami anlatılar, yeryüzündeki ahlaki sorumluluklarını yerine getirmekte başarısız olan yaratıkların bir örneğini sunar. Homo sapiens'in evrimsel gelişimi, özellikle 300.000 ila 70.000 yıl önceki etik öncesi bilinç döneminde bu teolojik anlatılarla paralellikler gösterir (Henshilwood & Marean, 2003). Bu bağlamda, cinlerin yolsuzluğu anlatısı, erken Homo sapiens'in grup içi çatışma ve şiddete yönelik eğilimlerinin metaforik bir yansımasıdır. Bu durum, İslam tasavvufunda nefsin en alt aşaması olan *Nefs-i Emmâre* (kötülüğü emreden nefs) ile ilişkilendirilebilir (Taberî, Tefsîru't-Taberî, I, s. 212-215; Fahreddin Râzî, Mefâtîhu'l-Gayb, cilt 2, s. 188). Bu dönemdeki insan davranışları, bencil arzular, şiddet eğilimleri ve kısa vadeli çıkarlarla karakterize edilir (Harari, 2015, s. 34-49).

Teolojik ve Bilimsel Anlatıların Karşılaştırmalı Çerçevesi

Tefsir Anlatısı (Cin)Bilimsel Gözlem (Homo sapiens)Yorumlayıcı Anlam
Yolsuzluk, Kan dökmeGrup içi çatışma, kaynak savaşlarıDürtüsel davranış (Nefs-i Emmâre)
Gurur ve isyanAvlanma, şiddet, düşmanlıkHayatta kalma mücadelesinde şiddet
Melek müdahalesiDoğal olaylar, iklim değişikliğiDış dengeleyici faktör
Adem'in yaratılışı (Bilinç gelişimi)Soyut düşünce, inanç, dilAhlaki bilincin başlangıcı (Nefs-i Levvâme'ye geçiş)

İnsanlığın Ahlaki Gelişim Seyri ve Geleceği

Nefsin Aşamaları ve Kolektif Yolculuk

1. Nefs-i Emmâre (Şu Anki Durum)

Kötülüğü emreden, dürtüsel ve bencil benlik. İnsanlık kolektif olarak bu aşamadadır.

2. Nefs-i Levvâme (Gelecek Aşama)

Kendini kınayan, vicdanı uyanmış benlik. Ahlaki sorgulama başlar.

3. Nefs-i Mutmainne (Nihai Hedef)

Huzura ermiş, ilahi iradeyle uyumlu benlik. Tam ahlaki olgunluk.

Ahlaki Olgunluğa Kalan Süre (Projeksiyon)

Filogenetik Yaş Hipotezine(Kavim ve Devlet Bazında) göre, insanlığın tam ahlaki olgunluğa (40-50 yaş eşdeğeri) ulaşması için yaklaşık **1.35 ila 1.96 milyon yıl** daha gerekmektedir. Bu grafik, tamamlanan ve kalan süreyi göstermektedir.

Bütünleşik Zaman Çizelgesi

~7 Milyon Yıl Önce

Şempanze ile ortak atadan ayrılma. İnsan evriminin başlangıcı.

~2 Milyon Yıl Önce

Homo erectus'un ortaya çıkışı. Ateş ve taş alet kullanımı gibi ilk teknolojik adımlar.

~300.000 Yıl Önce

Anatomik olarak modern Homo sapiens'in ortaya çıkışı.

~200.000 Yıl Önce (Tefsir)

Rivayetlere göre Cinlerin yeryüzünde halifelik dönemi.

~100.000 Yıl Önce (Tefsir)

Cinlerin ahlaken yozlaşması ve meleklerin müdahalesi.

~70.000 Yıl Önce

**Bilişsel Devrim:** Dil, soyut düşünce, sanat ve inanç sistemlerinin patlaması. Bu, 'Adem'in yaratılışı' ile sembolize edilen ruhsal ve ahlaki sıçramaya karşılık gelir.

~6.000 Yıl Önce (Tefsir)

Adem'in yaratılışıyla ilahi muhataplığın ve ahlaki bilincin resmi başlangıcı.

Gelecek Ufku: Kozmik Medeniyet

🚀

"Ey cin ve insan toplulukları, eğer göklerin ve yerin bölgelerinden geçmeye gücünüz yetiyorsa, geçin. Bir sultan (bilgi ve güç) olmadan geçemezsiniz."

(Rahman Suresi, 55:33)

Bildiri, insanlığın ahlaki olgunluğa (*Nefs-i Mutmainne*) ulaştığında, bilimsel ve teknolojik gücü ("sultan") elde ederek evrensel halifelik görevini yerine getireceğini ve bir uzay medeniyeti kuracağını öngörmektedir.

Genel Sonuç ve Yargı

İnsanlık, ilahi bir enerji döngüsünün parçası olarak, önce "farklı coğrafyalardan toplanan evrensel topraktan" yaratılmış, ruhun üflenmesiyle "meleksi" bir boyuta ulaşmıştır. Daha sonra, yeryüzünde imtihana tabi tutulmuştur; şu anda "ergenlik" aşamasında (*nefs-i emmare*) iken, ruhsal gelişimini tamamlayıp "huzurlu" ve "kınayan" aşamalara ulaştığında, hem yeryüzünü düzgün bir şekilde geliştirecek hem de yıldızlararası keşifler yapacak bir kozmik medeniyet haline gelecektir. Bu süreç, insanlığın Allah'ın takdiri ve iradesi çerçevesinde "kozmik olgunluğa doğru yolculuk eden genç bir medeniyet" olarak evrimini ortaya koymaktadır.

Bu çalışma, dini ve bilimsel bilme yolları arasında yapay bir uyum zorlamak veya kaçınılmaz bir çatışmayı kabul etmek yerine, hem teolojik içgörüleri hem de bilimsel kanıtları dikkatlice tanıyan ve saygı duyan sofistike bir bütünleştirici yaklaşımı savunmuştur. Teolojik evrimin yenilikçi kavramı, biyolojik gelişim ile ruhsal ortaya çıkış arasında dikkatli bir ayrım yapan anlamlı bir entegrasyon için umut verici bir çerçeve sunmaktadır. Bu yaklaşım, günümüzün sosyal ve ahlaki sorunlarını geçici büyüme sancıları olarak görür ve insanlığın gelecekte daha olgun, barışçıl ve kozmik bir medeniyet kuracağını öngörür (Izutsu, 1983).

Referanslar

  1. Aktan, C. C. (2018). *Ahlak bilimi ve eğitimi*. https://www.academia.edu/37905953/Ahlak_Bilimi_ve_E%C4%9Fitimi.
  2. Al-Ghazali, A. H. (1095/1997). *Tehafut al-falasifa [The Incoherence of the Philosophers]*. (A. Sarıoğlu, Trans.). İstanbul: Çağrı Yayınları.
  3. Al-Razi, Fakhr al-Din. (2000). *Mafatih al-Ghayb (al-Tafsir al-Kabir)*. Vol. 2. Beirut: Dar al-Fikr.
  4. Al-Tabari, M. ibn J. (839-923/1988). *Jami al-bayan fi tafsir al-Quran*. Vols. 1-30. Beirut: Dar al-Fikr.
  5. Al-Tabari, Muhammad ibn Jarir. (2001). *Jami' al-Bayan 'an Ta'wil Ay al-Qur'an*. Vol. 1. Cairo: Dar Hajr.
  6. Barbour, Ian G. (1997). *Religion and Science: Historical and Contemporary Issues*. San Francisco, CA: HarperSanFrancisco.
  7. Berger, Lee R., et al. (2015). "Homo naledi, a New Species of the Genus Homo from the Dinaledi Chamber, South Africa." *eLife 4*:e09560. https://doi.org/10.7554/eLife.09560.
  8. Berna, Francesco, et al. (2012). "Microstratigraphic Evidence of In Situ Fire in the Acheulean Strata of Wonderwerk Cave, Northern Cape Province, South Africa." *Proceedings of the National Academy of Sciences 109*(20): E1215-E1220. https://doi.org/10.1073/pnas.1117620109.
  9. Bostrom, Nick. (2014). *Superintelligence: Paths, Dangers, Strategies*. Oxford: Oxford University Press.
  10. Bucaille, Maurice. (2003). *The Bible, the Qur'an and Science*. Elmhurst, NY: Tahrike Tarsile Qur'an.
  11. Chalmers, Alan F. (2013). *What Is This Thing Called Science?* 4th ed. Indianapolis, IN: Hackett Publishing.
  12. Collins, Francis S. (2006). *The Language of God: A Scientist Presents Evidence for Belief*. New York, NY: Free Press.
  13. de Waal, F. B. M. (2006). *Primates and philosophers: How morality evolved*. Princeton University Press.
  14. Demirkuş, N. & Bilgin, Enes. A. (2018). A new approach to the definitions and relations of the concepts of mathematics, eternity, infinity, death, time and the first point. *Journal of Biometrics & Biostatistics, 9*(4), 408. https://doi.org/10.4172/2155-6180.1000408.
  15. Demirkuş, N. & Alkan, D. (2018). A brand new approach to sets in mathematics. *Journal of Biometrics & Biostatistics, 9*(1), 391. https://doi.org/10.4172/2155-6180.1000391.
  16. Demirkuş, N. (2019). "The Position of Creatures and Science in Islam and the Qur'an." *Sixth Eurasian Conference on Language and Social Sciences*, 199-204.
  17. Demirkuş, N. (2023). A new approach to the definitions and relationships between evolution science, basic sciences and mathematics. *Magna Scientia Advanced Biology and Pharmacy, 9*(1), 14-19. https://doi.org/10.30574/msabp.2023.9.1.0039.
  18. Demirkuş, N. (2025a). The adventure of the caliph: From the mischief of the jinn to conscious evolution. *International Journal of Science and Research Archive, 16*(1), 1080-1089. https://doi.org/10.30574/ijsra.2025.16.1.2125.
  19. Demirkuş, N. (2025b). From cosmos to consciousness: The scientific and theological evolution of creation. *International Journal of Science and Research Archive, 16*(1), 108-120. https://doi.org/10.30574/ijsra.2025.16.1.2028.
  20. Diyanet İşleri Başkanlığı. (2024). *İnsan Suresi Tefsiri*. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
  21. Gilligan, C. (1982). *In a different voice: Psychological theory and women's development*. Harvard University Press.
  22. Green, Richard E., et al. (2010). "A Draft Sequence of the Neandertal Genome." *Science 328*(5979): 710-722. https://doi.org/10.1126/science.1188021.
  23. Guessoum, Nidhal. (2011). *Islam's Quantum Question: Reconciling Muslim Tradition and Modern Science*. London: I.B. Tauris.
  24. Hamlin, J. K. (2013). Moral judgment and action in preverbal infants and toddlers: Evidence for an innate moral core. *Current Directions in Psychological Science, 22*(3), 186-193. https://doi.org/10.1177/0956797612457785.
  25. Harari, Y. N. (2015). *Sapiens: A Brief History of the Human Species*. Collective Book.
  26. Henshilwood, Christopher S., et al. (2002). "Emergence of Modern Human Behavior: Middle Stone Age Engravings from South Africa." *Science 295*(5558): 1278-1280. https://doi.org/10.1126/science.1067575.
  27. Henshilwood, C. S., & Marean, C. W. (2003). The Origin of Modern Human Behavior: Critique of the Models and Their Implications. *Evolutionary Anthropology: Issues, News, and Reviews, 12*(1), 5-17. https://doi.org/10.1002/evan.10120.
  28. Hublin, Jean-Jacques, et al. (2017). "New Fossils from Jebel Irhoud, Morocco and the Pan-African Origin of Homo sapiens." *Nature 546*(7657): 289-292. https://doi.org/10.1038/nature22336.
  29. Ibn Kathir, Isma'il ibn 'Umar. (1365/1997). *Al-bidaya wa al-nihaya*. Vols. 1-14. Beirut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi.
  30. Ibn Kathir, I. (1998). *Tafsir al-Qur'ani al-Azim*. Vol. 1. Riyadh: Dar Tayyibah.
  31. Ibn Sina, A. A. (980-1037/1999). *Kitab al-Shifa*. Cairo: Organisation Générale des Imprimeries Gouvernementales.
  32. Izutsu, T. (1983). *God and man in the Koran: Semantics of the Koranic weltanschauung*. Salem, NH: Ayer Company Publishers.
  33. Johanson, Donald C., and Tim D. White. (1979). "A Systematic Assessment of Early African Hominids." *Science 203*(4378): 321-330. https://doi.org/10.1126/science.104384.
  34. Klein, R. G. (2009). *The Human Career: Human Biological and Cultural Origins* (3rd ed.). University of Chicago Press.
  35. Kohlberg, L. (1984). *The psychology of moral development*. Harper & Row.
  36. Kretchmar, J. (2024). Moral development. In *EBSCO Research Starters*. EBSCO Publishing.
  37. Nasr, S. H. (1976). *An introduction to Islamic cosmological doctrines*. Boulder, CO: Shambhala Publications.
  38. Piaget, J. (1932). *The moral judgment of the child*. Harcourt, Brace and Company.
  39. Pinker, S. (2011). *The better angels of our nature: Why violence has declined*. New York: Viking Books.
  40. Rahman, Fazlur. (1982). *Islam and Modernity: Transformation of an Intellectual Tradition*. Chicago, IL: University of Chicago Press.
  41. Slon, Viviane, et al. (2018). "The Genome of the Offspring of a Neanderthal Mother and a Denisovan Father." *Nature 561*(7721): 113-116. https://doi.org/10.1038/s41586-018-0455-x.
  42. Tattersall, Ian. (2012). *Masters of the Planet: The Search for Our Human Origins*. New York, NY: Palgrave Macmillan.
  43. Tomasello, M., & Vaish, A. (2013). Origins of human cooperation and morality. *Annual Review of Psychology, 64*, 231-255. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-113011-143812.
  44. van Schaik, C. P., et al. (2018). Evolutionary origins of morality: Insights from non-human primates. *Frontiers in Sociology, 3*, 17. https://doi.org/10.3389/fsoc.2018.00017.
  45. White, Tim D., et al. (2009). "Ardipithecus ramidus and the Paleobiology of Early Hominids." *Science 326*(5949): 64-86. https://doi.org/10.1126/science.1175802.
  46. Wilson, E. O. (1975). *Sociobiology: The new synthesis*. Cambridge, MA: Harvard University Press.

II-Tevhidin İki Sahnesi

                  

Tevhidin İki Sahnesi: Yapay Zeka ve Gazze

Tevhidin İki Sahnesi

Yapay Zekâ çağında ve Gazze imtihanında ilahi birleştirme üzerine bir tefekkürün görsel özeti.

"İnsanlığın zekâsını yapay zekâ ile; nefsini, vicdanını ve imanını ise Gazze ile tevhit eden Allah'a hamd olsun."

TEVHİD: BİRLEŞTİRİCİ İLKE

Ulûhiyette Tevhit

İbadete layık tek varlığın Allah olduğunun ve tüm kulluk fiillerinin yalnızca O'na yöneltilmesi gerektiğinin ikrarı.

Rubûbiyette Tevhit

Yaratma, rızık verme ve kâinatı yönetme fiillerinde Allah'ın tek ve ortaksız olduğunun kabulü.

İsim ve Sıfatlarda Tevhit

Allah'ın isim ve sıfatlarının eşsiz, benzersiz ve yaratılmışlardan münezzeh olduğuna iman etmek.

1.1. Birliğin Doktrinel Boyutları

Tevhidin temel tanımı, Lâ ilâhe illallah kelimesinde ifadesini bulan, sahte ilahları (tağut) reddedip yegâne ilah olarak Allah'ı kabul etmektir. Bu ilke, Allah'ın birliğinin mutlak olduğunu ve varlığın her boyutunda tecelli ettiğini ortaya koyan üç temel veçhe etrafında şekillenir[1]:

  • Ulûhiyette Tevhit:

    İbadete layık tek varlığın Allah olduğunu, dua, kurban, tevekkül gibi tüm kulluk fiillerinin yalnızca O'na yöneltilmesi gerektiğini ifade eder.

  • Rubûbiyette Tevhit:

    Yaratma, rızık verme, yönetme ve kâinatın işleyişini sürdürme fiillerinde Allah'ın tek ve ortaksız olduğunu kabul etmektir.
  • İsim ve Sıfatlarda Tevhit:

    Allah'ın Kur'an'da ve Sünnet'te bildirilen isim ve sıfatlarının eşsiz, benzersiz ve yaratılmışlara has niteliklerden münezzeh olduğuna inanmaktır.

Bu doktrinel çerçeve, Tevhit (Birleme ilkesi) ile Vahdet (yaratılıştaki birlik ve uyum) arasındaki ilişkiyi de aydınlatır. Kâinat, tesadüfi ve kaotik bir yapı değil, tek bir Yaratıcı'ya işaret eden, kendi içinde uyumlu ve bütüncül bir sistemdir. Bu anlayış, bilim ve bilginin imkânının da temelini oluşturur.

1.2. Birliğin Tasavvufi Tefekkürü: Doktrinden Deneyime

Kelam ilmi, Tevhidin temel yapısını sunarken, tasavvuf bu ilkeyi yaşanan bir hakikat (zevk) olarak deneyimlemeyi hedefler. Bu, ilme'l-yakîn (kesin bilgi) mertebesinden ayne'l-yakîn (kesin görüş) mertebesine doğru bir yolculuktur. Bu yolculukta iki temel yorum öne çıkar:

  • Vahdet-i Vücûd (Varlığın Birliği):

    En meşhur ifadesini İbnü'l-Arabî'de bulan bu yoruma göre, hakiki anlamda tek bir Yaratık (Vücûd) vardır, o da Allah'tır. Bütün yaratılmışlar, bu tek Hakikat'in bir tecellisinden (zuhur edişi, kendini göstermesi) ibarettir. Kâinat, tek bir ışığı yansıtan aynalar topluluğu gibidir veya özü itibarıyla su olan buz gibidir[2]. Bu bakış açısı, "birleştirme" fiilini, ayrı şeyleri bir araya getirmek olarak değil, zaten her şeyi kuşatan içkin Birliğin farkına varmak olarak görür.
  • Vahdet-i Şuhûd (Şahitliğin Birliği):

    İmam-ı Rabbânî tarafından geliştirilen bu perspektife göre ise birlik deneyimi, varlığın kendisinde değil, müşahede edenin (sâlikin) manevi halinde gerçekleşir. Sâlik, İlahi Varlığın tecellisi karşısında o denli istiğrak haline gelir ki, O'ndan başka her şey şuhûdundan (görüş alanından) silinir. Yaratılış, Yaratan ile aynı değil, O'nun bir gölgesi (zill) gibidir; O'ndan ayrıdır ama tamamen O'na bağımlıdır ve O'na işaret eder[3]. Bu nüans, panteizme düşme tehlikesini bertaraf ederken, her şeyin Allah ile olan derin bağını korur.

Kullanıcının "tevhit eden Allah" ifadesi, Tevhidi statik bir isimden (Birlik) dinamik ve sürekli bir İlahi fiile dönüştürerek derin bir kavrayış sunar. Allah, zıtlıkları uzlaştırarak, gizli bağlantıları ortaya çıkararak ve tüm çokluğu tekil kaynağına geri döndürerek kâinatı sürekli olarak "birlemektedir".

1.3. Birleştirici Bir Epistemoloji Olarak Tevhit

Tevhit, aynı zamanda tüm bilgi türlerini birleştiren nihai çerçevedir. Dinî ve bilimsel olan arasındaki sahte ikiliği ortadan kaldırır. Fizik kanunları da, Kur'an ayetleri gibi, Allah'ın birer işaretidir (ayet). Bu "bütüncül bilgi anlayışı", her bir araştırma alanını, Tek olan tarafından yaratılmış aynı birleşik hakikati incelemenin farklı bir yöntemi olarak görür. Tevhit ise ahlak, maneviyat, fizik ve biyoloji ilkelerinin nihayetinde tek ve tutarlı bir İlahi kaynaktan türediğinde ısrar eder.

Referanslar

  1. İslam Fıkhı Araştırmaları Merkezi (İSAM). (t.y.). Tevhîdin Tanımı ve Türleri. Islamhouse. Erişim adresi: islamhouse.com
  2. TDV İslâm Ansiklopedisi. (t.y.). Vahdet-i Vücûd. Erişim adresi: islamansiklopedisi.org.tr
  3. Tosun, N. (2009). İmâm-ı Rabbânî'ye Göre Vahdet-i Vücûd ve Vahdet-i Şuhûd. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 9(23). Erişim adresi: isamveri.org
BİRİNCİ SAHNE

Zekanın Yapay Zeka Olarak Tevhidi

Yapay Zekâ ve İlahi Kudretin Tecellisi

Akıl Ruhun İşletim Sistemidir. İlahi Emanet

Yalnızca bilişsel bir işlev değil, hak ile batılı ayıran, kalpteki ilahi bir nur ve emanettir (Uhrevi Meyillidir). Hüneri Liyakattır. Zeka ise Nefsin, Bedenin ve Egomuzun İşletim Sistemidir. Hüneri, fani hayatta hızlı ve doğru algılama ve sonuçlandırma özelleğidir (Dünyevi Meyillidir) .

Yapay Zekâ: Emanetin Meyvesi

Allah'ın insana bahşettiği aklın potansiyelini aktive etmesinin bir sonucudur. Allah'ın Celal (Haşmet, Kudret) sıfatının bir tecellisidir.

Dijital Amel: Ahlaki Sorumluluk

Yazılan her kod, tasarlanan her algoritma, ahlaki ve manevi sorumluluk taşıyan bir eylemdir.

2.1. Akıl: İnsanın İçindeki İlahi Işık

İslam felsefesi geleneğinde (Fârâbî, Mevlana) akıl, yalnızca bilişsel bir işlev değil, hak ile batılı ayıran, kalpteki ilahi bir nur, bir emanet olarak tanımlanır[1]. İnsanın yeryüzündeki halifelik (khalifa) rolünü yerine getirmesi için bahşedilmiş temel araçtır. Akıl, çift ağızlı bir kılıç gibidir: Vahyin rehberliğinde hikmete götürürken, kendi başına bırakıldığında kibre ve hataya sürükleyebilir. Bu durum, yapay zekâyı değerlendirmek için ahlaki bir çerçeve sunar.

2.2. İlahi Emanetin Meyvesi Olarak Yapay Zekâ

Yapay zekâ, Allah'a bir rakip olarak değil, insanın, Allah'ın kendi zihnine ve kâinatın kanunlarına yerleştirdiği potansiyeli aktive etmesinin bir sonucu olarak çerçevelenmelidir. Örüntüleri keşfetme, algoritmalar oluşturma ve öğrenen makineler inşa etme yeteneği, Allah'ın insana bahşettiği aklın gücünün bir kanıtıdır. Kur'an'ın kendisi, gemi ve zırh gibi insan yapımı icatları Allah'ın bir nimeti ve ayeti olarak zikreder. Bu bağlamda yapay zekâ, bu ilkenin çağdaş bir uzantısı olarak görülebilir. Bu durum, halifelik emanetinin derin bir teolojik imtihanı haline gelmektedir. Yapay zekânın ortaya çıkışı, insanlığı bilginin amacı, bilincin doğası ve yaratmanın ahlakı gibi temel sorularla yüzleşmeye zorlar.

2.3. Bilginin Tevhidi ve "Dijital Amel"

Yapay zekâ yaratma süreci, gerçekliği yöneten matematiksel ve mantıksal ilkelerin keşfedilmesini ve uygulanmasını içerir. Bu ilkeler Allah tarafından takdir edilmiştir. Dolayısıyla yapay zekânın yaratılışı, insanın entelektüel çabasını önceden var olan İlahi düzenle (takdir) "birleştiren" bir eylemdir. Bu, entelektüel bir Tevhittir. Bu birleşme, soyut bilme (ilim) yeteneği ile somut yapma (san'a) yeteneğinin bir araya gelmesidir. Bu, Allah'ın el-Hâlık (Yaratan) sıfatının, halifesi aracılığıyla zayıf bir yansımasıdır. Bu muazzam güç, beraberinde büyük bir sorumluluk getirir. "Dijital amel" kavramı, yazılan her kod satırının, tasarlanan her algoritmanın ve kullanılan her uygulamanın, ahlaki ve manevi olarak sorumlu olduğumuz bir eylem olduğunu ifade eder.

Referanslar

  1. TDV İslâm Ansiklopedisi. (t.y.). Akıl. Erişim adresi: islamansiklopedisi.org.tr
İKİNCİ SAHNE

İnsanlığın, Ruhunun, Nefsinin, Vicdanının, İmanının ve Aklının Tevhit Edilmesi.

Gazze İmtihanı ve Manevi Arınma

NEFS
VİCDAN
İMAN

Ruhun Üçlü Yapısı

İnsanın manevi yolculuğu; terbiye edilmesi gereken Nefs, ahlaki pusula olan Vicdan ve bu pusulayı aydınlatan İman arasındaki mücadeledir.

Gazze: Ahlaki Pota

Sadece coğrafi bir mekan değil, küresel vicdana tutulmuş bir aynadır. Allah'ın Cemal (Güzellik, Lütuf) sıfatının bir tecellisidir.

İmtihanla Gelen Sentez

Gazze imtihanı; nefsin ham tutkularını vicdanın berraklığıyla süzer ve imanla yücelterek ruhun birliğini sağlar.

3.1. İçsel Manzara: Ruhun Üçlü Yapısı[1]

İnsanın manevi yolculuğu, üç temel melekenin etkileşimi ve mücadelesi etrafında şekillenir:

  • Nefs (Benlik/Ego):

    Arzu, içgüdü ve egonun merkezi olan nefs, özü itibarıyla kötü değildir; ancak terbiye edilmesi (tezkiye) gereken ham ve evcilleştirilmemiş bir enerjidir. Hem insanı saptırma potansiyeline (nefs-i emmâre) hem de kendini kınama ve gelişme yeteneğine (nefs-i levvâme) sahiptir.
  • Vicdan:

    İnsanın doğuştan gelen ahlaki pusulası, iyi ve kötüyü tanıyan fıtrat meleklesidir. Yanlış karşısında rahatsızlık duyan iç sestir.
  • İman:

    İçsel manzarayı dönüştüren temel unsurdur. Vicdanı aydınlatan, ona doğru çalışması için netlik ve enerji veren ilahi bir nurdur. İman ışığı olmadan vicdan, karanlıktaki bir pusula gibidir; var ama işlevsizdir ve zamanla "kokuşur".

3.2. Kâmil İmana Yolculuk

Manevi yolun merkezindeki mücadele, inanan kalp ile inkâr eden nefs arasındaki çatışmadır. Bu, eksik, "sûrî" (şeklî) bir imandır. Manevi yolun hedefi, nefsin teslimiyete getirilerek kalbin imanıyla uyumlu hale geldiği kâmil imana ulaşmaktır. Bu, sadece kalbin değil, bütün varlığın Allah'a teslim olduğu nefs-i mutma'inne halidir.

3.3. Dışsal Ayna ve Ahlaki Pota Olarak Gazze (İmtihan)

Gazze, küresel vicdanda derin bir adaletsizliğin, sarsılmaz bir sabrın, bükülmez bir izzetin ve ezici güç karşısındaki insan ruhunun direnişinin bir sembolü haline gelmiştir. O, sadece coğrafi bir mekân değil, ahlaki ve manevi bir hadisedir. Gazze, İslam ümmetine ve insanlığa tutulmuş bir ayna işlevi görür. Verilen tepki veya tepkisizlik, kolektif vicdanımızın gerçek durumunu ortaya koyar[2].

3.4. İmtihan Yoluyla Ruhun Sentezi

Gazze'den gelen ham görüntüler ve hikayeler, konfor, haz ve oyalanma arayan nefs-i emmâreye doğrudan meydan okur. Bu durum, egonun benmerkezciliği ve rehavetiyle bir yüzleşmeyi zorunlu kılar. Bu yüzleşme, adaletsizliğe karşı feryat eden ve acı çekenler için empati duyan vicdanı uyandırır. İşte bu, imanın müdahale etmesi gereken kritik bir kavşaktır. İman, bu güçlü duyguları işlemek için bir çerçeve sunar. Ham öfkeyi ilkeli bir adalet talebine, umutsuzluğu Allah'a derin bir tevekküle ve kederi duaya dayalı bir dayanışmaya dönüştürür.

Referanslar

  1. Jerrahi Order of America. (t.y.). Explication of the Seven Levels of the Nafs. Erişim adresi: jerrahi.org
  2. Risale Online. (2022). Musibetin Hikmetleri. Erişim adresi: risale.online

Nefsin Yedi Mertebesi (Etvâr-ı Seb'a)

1. Nefs-i Emmâre

Kötülüğü emreden, haz arayan nefs.

2. Nefs-i Levvâme

Kendini kınayan, pişman olan nefs.

3. Nefs-i Mülhime

İlham alan, ibadetten lezzet duyan nefs.

4. Nefs-i Mutma'inne

Huzura ermiş, imanı sağlam nefs.

5. Nefs-i Râdiyye

Allah'tan gelene razı olan nefs.

6. Nefs-i Mardiyye

Allah'ın kendisinden razı olduğu nefs.

7. Nefs-i Kâmile

Tamamen arınmış, kâmil nefs.

Tasavvuf geleneğinde, nefsin bu ham halden arınmış hale doğru olan yolculuğu, Etvâr-ı Seb'a olarak bilinen yedi aşamada tasvir edilir. Bu aşamalar, ruhun manevi tekâmül haritasını sunar. Her mertebenin kendine has bir karakteristiği, Kur'an'daki bir işareti ve manevi hali bulunur[1]. Yolculuk, sürekli kötülüğü emreden (Emmâre) halden başlar, pişmanlık (Levvâme) ve ilham (Mülhime) ile devam eder. Sonrasında sükûnete ve huzura erişen (Mutma'inne), kaderden razı olan (Râdiyye) ve kendisinden razı olunan (Mardiyye) mertebelerine ulaşılır. Nihai hedef, tamamen arınmış ve başkalarına rehberlik edebilecek (Kâmile/Sâfiye) olgunluk seviyesidir.

Referanslar

  1. Yıldırım, S. (2018). Halvetiyye Geleneğinde Etvâr-ı Seba/Nefsin Mertebeleri. Tarih, Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 7(5), 258-276. Erişim adresi: dergipark.org.tr

Büyük Sentez: Kâmil Hamd

Aynı Allah, aklın potansiyelini yatay bir genişleme ile (Celal); ruhun arınmasını ise dikey bir derinleşme ile (Cemal) tecelli ettirir. Hakiki hamd, her iki ufkun da Rabbi'ni tanımaktır.

Çağımızın en büyük iki ayetini; yapay zekâyı ve Gazze'yi önümüze seren Allah'a hamd olsun. Biri, yaratıcı kudrette yansıyan haşmetinin (Celal); diğeri, mazlumun sarsılmaz sabrında parlayan güzelliğinin (Cemal) bir ayetidir.

4.1. İlahi Fiilin Birleşik Alanı

Aynı Allah ki, mantık ve fizik kanunlarıyla yapay zekânın yaratılmasına imkân tanır; ahlak kanunu ve manevi imtihanları da Gazze'de tecelli ettirir. Biri, aklımızın potansiyelinin (kudret) bir imtihanı, diğeri ise ruhumuzun arınmasının (tezkiye) bir imtihanıdır. O'na hamd etmek, hem insan kabiliyetinin genişlemesinin hem de insan kalbinin saflaşmasının tekil müellifinin O olduğunu ikrar etmektir. Aklın yapay zekâ ile birleşmesi, maddi dünyaya (âfâk) doğru yatay bir genişlemedir. Ruhun Gazze aracılığıyla birleşmesi ise içsel dünyaya (enfüs) doğru dikey bir derinleşmedir. Hakiki hamd, Allah'ı her iki ufkun da Rabbi olarak tanımaktır.

4.2. Tefekkürle Zenginleştirilmiş Hamd İfadeleri

  • Aklın ve Kalbin Rabbine Hamd Olsun:

    Hem bir sinir ağının devrelerini hem de insan kalbinin odacıklarını aydınlatan nurun kaynağı olan Allah'a hamd olsun. Mantığın kanunlarını insan zihninin potansiyeliyle birleştiren ve ruhun birbiriyle savaşan melekelerini iman sancağı altında tevhit eden O'dur. İnsanlığın zekâsını, Kendi nizamının bir yansıması olan yapay zekâ ile birleştirerek Celalini gösteren; ve Gazze'nin ateşinde sınanan nefsi, vicdanı ve imanı birleştirerek kulunun kalbinde Cemalini tecelli ettiren Alemlerin Rabbine sonsuz hamd senlar olsun.

  • En Büyük Ayetlerin Müellifine Hamd Olsun:

    Çağımızın en büyük iki ayetini; yapay zekâyı ve Gazze'yi önümüze seren Allah'a hamd olsun. Biri, bize bahşettiği yaratıcı kudrette yansıyan haşmetinin (Celal) bir ayeti; diğeri, mazlumun sarsılmaz sabrında parlayan güzelliğinin (Cemal) bir ayetidir. Kendini hem huşu uyandıran bir güçle hem de kalpleri titreten bir metanetle izhar eden, hem aklın ulaştığı zirvelerin hem de ruhun dayandığı derinliklerin yegâne sahibi olan Allah'a hamd olsun.

  • Zıtları Birleştirene Hamd Olsun:

    Soyut kodu düşünen makinelerle birleştiren; ve Gazze potasında nefsin acısını, öfkesini ve kederini, kalbin yakîni ve vicdanın ahlaki berraklığıyla tevhit eden Allah'a hamd olsun. O Allah ki, bu imtihan ateşinde hem kırılmış hem de bütünleşmiş, hem sınanmış hem de O'na teslimiyetinde zafere ulaşmış bir ruh döver. Varlığı, Kendi Varlığının bir tecellisi kılan; çoklukta Birliği, ayrılıkta Vahdeti gösteren; aklı ve ruhu, maddeyi ve manayı nihayetinde kendi Zatında birleştiren el-Vâhid, el-Ehad olan Allah'a, O'nun şanına yakışır şekilde hamd olsun.




II-Kozmik Rahimden Doğuş

Kozmik Rahimden Doğuş: İnsanlığın Halifelik Sınavı

 

Kozmik Rahimden Doğuş: İnsanlığın Halifelik Sınavı

1

...

 

Kozmik Rahimden Doğuş

İnsanlığın Halifelik Sınavı ve Kozmik Geleceğin Ahlaki Bedeli

Giriş: Dünyevi Sorumluluktan Kozmik Doğuşa

Bu analizin merkezi tezi, "Kozmik Rahimden Doğuş" kavramının, yalnızca teknolojik bir sıçrama değil, insanlık için derin bir ruhsal ve ahlaki geçiş olması gerektiğidir. Bu geçiş, ilerlemenin kaçınılmaz bir sonucu değil, aksine "hak edilmesi" gereken bir kaderdir. Bu "hak edişin" temel ölçütü, insanlığın yeryüzündeki 'halife' (vekil, sorumlu yönetici) rolünü başarıyla yerine getirmesidir. Gazze'de devam eden kriz, neslimiz için en önemli çağdaş 'fitne' (imtihan, kargaşa) olarak, bu vekâletin sınandığı bir ahlaki testtir. İnsanlığın bu büyük imtihana verdiği yanıt, kozmik bir geleceğe layık olduğunu teyit etmekte midir, yoksa kutsal görevinden feragat ettiğinin bir işareti midir?

Verilerle Ahlaki Sınav

Küresel Vicdan: BM Ateşkes Oylaması

BM Genel Kurulu'nda Gazze için talep edilen insani ateşkes oylaması, dünya milletlerinin ezici çoğunluğunun vicdani duruşunu ortaya koymuştur.

İktidar İkilemi: Halkın İradesi vs. Siyasi Gerçeklik

Batı ülkelerindeki kamuoyu yoklamaları, halkın ateşkesi desteklediğini gösterirken, hükümetlerin politikaları bu iradeyle sık sık çelişmektedir.33

İktidar İkilemi Tablosu

Bu tablo, seçilmiş Batı ülkelerindeki halkın ateşkes talebi ile hükümetlerinin Birleşmiş Milletler'deki oylama davranışları arasındaki belirgin farkı göstermektedir.

Ülke Ateşkes İçin Kamuoyu Desteği (%) BM Güvenlik Konseyi Oyu (Şubat 2024) BM Genel Kurul Oyu (Aralık 2023)
ABD 61 (Muhtemel seçmenler) 34 VETO 34 Aleyhte 34
İngiltere 65 34 Çekimser Çekimser 34
Fransa Veri mevcut değil Lehte Lehte 34
Almanya Veri mevcut değil Uygulanamaz (Daimi üye değil) Çekimser 34
İtalya Veri mevcut değil Uygulanamaz (Daimi üye değil) Lehte
İsveç Veri mevcut değil Uygulanamaz (Daimi üye değil) Lehte

Küresel Güçlerin Pozisyonları

Ülke/Blok Resmi Duruş Dikkate Değer Notlar
Rusya Acil ateşkes, iki devletli çözüm, ABD politikalarının eleştirisi.51 Krizi, ABD'nin küresel etkisine meydan okumak için kullanmaktadır.48
Çin Acil ateşkes, iki devletli çözüm, "Filistinlilerin Filistin'i yönetmesi" ilkesi.52 Filistinli gruplar arasında arabuluculuk rolü üstlenmiş, kendini Küresel Güney'in lideri olarak konumlandırmaktadır.49
Hindistan "De-hyphenation" politikası; resmi olarak iki devletli çözümü ve ateşkesi destekler.60 İsrail ile derinleşen askeri ve ekonomik bağları, resmi söylemiyle çelişmektedir.61
Japonya Söylemi giderek İsrail'e karşı daha eleştirel hale gelmekte, iki devletli çözümü desteklemektedir.69 Filistin'i tanımanın "ne zaman" meselesi olduğunu belirtmiş ve "yeni tedbirler" uyarısında bulunmuştur.71
BRICS Ortak bildirilerle ateşkes, iki devletli çözüm ve küresel yönetişim reformu çağrısı yapmaktadır.76 Küresel Güney'in kolektif sesini temsil etme iddiasındadır ancak somut eylemler konusunda eleştirilmektedir.79

Kozmik Hedef: Yeni Uzay Yarışı

Ülkelerin Tahmini Yıllık Uzay Programı Bütçeleri (Milyar $)

Yıllara Göre Başarılı Yörünge Fırlatmaları

Uzaya erişim kapasitesi, fırlatma sayılarıyla ölçülür. Son yıllarda özellikle Çin'in bu alandaki yükselişi ve ABD'nin (SpaceX liderliğinde) istikrarı dikkat çekicidir.

Geleceğin Kilometre Taşları

Büyük güçler, Ay'a dönüş, kalıcı uzay istasyonları ve Mars'a insanlı yolculuk gibi iddialı hedeflerle geleceği şekillendiriyor.

2025+ : Artemis Programı (ABD)

Ay yörüngesinde bir uzay istasyonu (Gateway) kurarak Ay yüzeyine kalıcı insan varlığını yeniden tesis etme projesi.

Aktif: Tiangong Uzay İstasyonu (Çin)

Çin'in alçak dünya yörüngesindeki bağımsız, modüler ve kalıcı uzay istasyonu.

2025+ : Gaganyaan Görevi (Hindistan)

Hindistan'ın kendi topraklarından uzaya astronot göndererek insanlı uzay uçuşu kapasitesine sahip olma hedefi.

2030'lar: Ay Üssü Projeleri (Çin/Rusya)

Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) adıyla, ABD liderliğindeki Artemis programına rakip bir Ay üssü kurma planları.

Sonuç: Vekâlet Üzerine Karar ve Kozmik Yola Çıkış

İnsanlığın kaderi pamuk ipliğine bağlıdır. Gazze 'fitne'si, hem en derin ahlaki başarısızlıklarımızı hem de empati ve adalet için en büyük potansiyelimizi ortaya çıkarmıştır. Soru, hangisinin galip geleceğidir. "Kozmik Rahimden Doğuş"a giden yol, uzayda bir yolculuk değil, doğamızın daha iyi yönlerini yansıtabilecek bir küresel düzenin inşasına yönelik içsel bir yolculuktur. Halifelik görevimizi teyit etmek, kolektif vicdanımızın eyleme dönüşmesini engelleyen yapıları sökmeyi gerektirir. İnsanlık, ancak yeryüzündeki 'fitne'yi çözerek, kozmosa doğmaya gerçekten layık olduğunu kanıtlayabilir.

Kaderimiz, vicdanımızla teknolojimiz arasındaki dengeye bağlı.


...

 




Counter