rs.htm

İnsansı robotlar

Robo Sapiens

Cesur hayaller: Nasıl PC'Ier yaşamımıza girdiyse, birkaç yıl sonra çoğu evde robot görmek mümkün olacak. Yarının iyi niyetli zihinleri, iki bacak üzerinde yürümeyi Öğrendiler bile. Tasarımcıları artık onları daha zeki yapmayı planlıyorlar.

M AKİNE YARATIKLARIN EVRİMİ İLERLİYOR. Düşü-nen, iki bacak üstünde dik yürüyen robotlar uzman çevrelerde şimdiden küstah Robo Sapiens Erectus olarak adlandırılıyor, insan vücut şekli örnek alarak yaratılmış insansı robotlar hala aptal makineler. Geliştiriciler, "Her şey zamana bağlı," diyorlar: Birkaç on yıl içinde robotlar bizimle boy ölçüşebilir hale gelecek ve hatta bizimle ilgilenecekler. Ne de olsa, iki ayak üzerinde yürümeyi şimdiden öğrendiler bile.

Robotların çoğu bileşenleri çoktandır robotbilim dışındaki uygulamalarda kullanılıyor. Pittsburgh'taki Carnegie Mellon University'de Robotbilim Enstitüsü profesörü Hans Mo-ravec'e göre, zeki ve yararlı robotların inşasında eksik olan son parça, yüksek performanslı bilgisayarlar. Moravec, bir hayvan ya da bir insan gibi davranan makineler düşlüyor. Bilgisayarın görevi, robotun algılayıcısından toplanmış verileri, her durumu doğru tanıyıp buna göre davranabileceği biçimde yorumlamak olacak. "Bilgisayarlarımız gerçi birkaç on yıl Öncesine göre bin kat daha yüksek performanslı, ama beyinle kıyaslandığında hala çok zayıf kalıyor" diyerek bu konudaki fikrini belirtiyor Moravec.

Ama Moravec gelecek için çok iyimser, bilim adamı yongaların performansının üstel yükselişini öngören Moore Ya-sası'ndan yola çıkarak, 2040 yılına kadar birçok gelişim adı-

mından sonra bilgisayarların insan beyninin hesaplama performansına ulaşacağı kehanetinde bulunuyor (aşağıdaki grafiğe bakınız).

Yaşlı ve hasta insanların bakımı, robot geliştiricilerinin geleceğin robotları için düşündükleri görevlerden biri. 2040 yılında Hans Moravec 92 yaşında ve bir bakım robotunun gururlu sahiplerinden birî olacak. Ama Moravec bu kadar beklemek istemiyor. Avusturya doğumlu bilim adamı kendisi robot üretiyor ve satıyor. Prototip aşamasındaki servis robotu, yaklaşık bir metre yüksekliğinde, tekerlekler üzerinde hareket ediyor ve küp biçimli kafasının iki yanında kamera mevcut. Yön duygusuna sahip robot yalnızca işgücünden tasarrufu ve paletlerin depolarda yuvarlanmasını sağlamakla kalmayacak, yakın zamanda yüksek ücretli mühendislerin ve kurulum uzmanlarının da yerini tutabilecek. "Bana sorarsanız, servis robotlarının gerek ticari alanlarda gerekse evlerde büyük çaplı kullanımının vakti geldi artık," diyor Moravec. Bilim adamı, bağımsız hareket edebilen robotları mümkün kılacak teknolojik devrimin bu on yıl içinde gerçekleşmesini bekliyor.

Uzun vadede, tüm robot tasarımcılarının hedefi aynı: insana olabildiğince benzeyen ve İnsanların yüklerini hafifletecek bir varlığın yaratılması. |apon ve Alman projeleri incelendiğinde aradaki fark bariz şekilde göze çarpıyor. Japonlar

areler seviyesi: Robot imdi öğrenebiliyor ve kendi rogramını uyum sağlayabilecek şekİlde değiştirebiliyor... 00.000 MIPS.

Bİr maymun nesneleri tanıyabiliyor ve neye yaradıklarını bilebiliyor, 300.000 MIPS'İİ bir robot da öyle.

Konuşmak, anlamak, yaratıcı düşünmek ve kendi eyleminin sonuçlarını önceden Kestirmek.

100.000.000 MIPS ile, insansı robotlar İnsan zekasına ulaşacak.

Robotlar futbolda da bizden üstün. İnsansı robotlar dünya şampiyonu oluyor.

CHIP | NİSAM 2004

Sürücü: Honda'nın 1986 yılında ürettiği EO'ı, iki bacak üzerinde yürüyebilen ilk insansı robottu. Robot gittikçe geliştirildi.

Bir devrilmeyi engellemek için beden hareket ettirilirse, bu bazı sonuçlar doğruyor. Üst gövde ivmenin yönüne doğru kaydırılıyor. Eğer gelecek adımlar planlanan adım uzunluklarında yapılırsa, ayaklar bedenin karşısında geride kalır. Adım kontrolü olağan yürüyüş programını değiştiriyor ve

tempo ile orantılı biçimde doğru adım mesafesini ortaya Daha uzun adımlar

çıkarıyor.

için öncelikli olan, bir insanın vücut yapısını ve hareketlerini robotlara kopyalamak. En önde gelen ise, iki ayak üzerinde

miyor. Bu küçük adamı ağır ağır yürürken ilk defa görenler karşılarında robot kostümü giymiş bir çocuk olduğunu sanı

yürüme. "Hedefimiz insanla birlikte var olacak ve topluma yarar sağlayacak bir robot geliştirmekti," diye açıklıyor Honda'nın Ja-ponya'daki Wako Araştırma Mer-kezi'nin şef mühendisi Toru Tekenaka. Üç temel yönetim mekanizması sayesinde (üstteki grafiğe bakınız) robotlar iki bacak üzerinde dik yürümeyi ve bu sırada dengeyi sağlamayı başarıyor.

Honda, Asimo adlı robotu ile gerçek zamanlı yürüyüş teknolojisi i-Walk'u gündeme getirdi. Beceriksiz öncülünün aksine, Asimo sadece İleri geri hareket etmekle kalmıyor, yanlara da gidebiliyor, merdiven tırmanabiliyor, köşeleri dönebiliyor. Tıpkı insanlar gibi, Asimo da adımlarını önceden

yorlar. Oysa Asimo, kendinden emin bir tavırla merdivenlerden aşağı inen, insanları görünce yaklaşan ve onlara eliyle selam veren, özerk bir makine. Honda'nın robotu uzaklıkları ve nesnelerin hareket doğrultusunu hesaplayıp bilgileri değerlendiriyor ve harekete dönüştürüyor. Işık şalterlerini açıp ka-payabilmesine ve kapıları açab ilmesine rağmen, şu aralar asıl kullanım amacı reklam. Asimo çat pat ingilizce ve Japonca da konuşuyor.

Japonlar, robotları İngilizce hocası ya da ekskavatör sürücüsü olarak test etmişler bile. Dünya çapında yapılan bir karşılaştırmada, me-katronik dalının ve insana benzeyen robotların en hızlı Japonya'da

planlıyor. Dönmek için durması da gerek-

Hakim: Honda'nın Asİmo'su merdivenleri de tırmanıyor. Robotun chip 1 NİSAN 2004 gevşek adımlarının ardında, bir dizi

ince yönetim mekanizması yatıyor.

elişmesine, Karlsruhe Üniversitesi pro-

Koşan makine: Sony'nİn insansı robotu Orio çok sportmen. Doğru dürüst koşabilen bu ilk robot, futbol da oynuyor ve Sony reklamları için sörf bile yapıyor.

fesörü Rüdiger Dillmann şöyle açıklık getiriyor: "Japonya'da teknoloji dostu bir kültürel geçmiş var." Toplumda çok sayıda yaşlı olması da işe robotların el atmasını zorunlu hale getiriyor. Tokyo Üni-versitesi'nden Hirochika Inoue için geleceğin ailesi koca, karı, çocuk ve robottan ibaret olacak. "İnsansı robotlar - öğrenen ve işbirliğinde bulunan çok modlu Robotlar" özel araştırma alanında, Karlsruhe'den 40 bilim adamı ve elektroteknik, bilgi teknolojisi, makine mühendisliği ve spor bilimi alanla rından 13 araştırma enstitüsü birlikte çalışıyor. Alman bilim adamlarının hedefi Japon meslek-taşlarınmkiyle aynı: "Robot, robot kafesinden alınmalı ve insanla doğrudan temasa girmeli" diye talep ediyor gurubun sözcüsü Dillmann. Ama yaklaşımlar farklı. Almanları öncelikle iç değerler ilgilendiriyor, görünüş sonraya kalıyor.

Gelişimin nüvesi "Armar" adlı prototip. Test platformu, farklı ilerleyiş tarzını daha ilk bakışta bariz bir biçimde belli ediyor: Armar beş parmaklı ellere sahip, mobil iki kollu sistem, esnek bir üst gövde ve hem görsel hem de işitsel algıla-

mak daha kolay. Ancak Knoll, bunun için yalnızca insansı beden şeklinin yeterli olmadığını söylüyor. "Robot, hangi durumda bulunduğunun farkına varmak ve buna uygun düşen tepkiyi göstermek zorunda. Nihayetinde ondan istediğimiz, iyi bir köle olarak çalışması."

Robotlar futboldan da eksik kalmıyorlar. İki bacaklılar için özel bir de lig kurulmuş. 2050'de, yani Moravec'in öngörüsüne göre robotlar insanın düşünme yeteneğine ulaştıktan on yıl sonra, insanlardan oluşan bir futbol takımını yenebilecekler. Bu her halükarda, robotlar için Dünya Futbol Şampiyonası olan RoboCup'ın düzenleyicilerinin vizyonu. Sony forvetler üzerinde uzmanlaşmak istiyor gibi: Qrio yalnızca yürüyebilen değil, aynı zamanda koşabilen ilk robot. Asi-mo'nun tersine, kendisine faul yapılırsa, kendiliğinden ayağa da kalkıyor. Johnnie bilim teşviğinde sponsorlar bulduğu takdirde, gelecek zamanda antrenörleri ona da aynı şekilde koşmayı öğretmek İstiyor. Japon robotlarının aksine, Johnnie oturmayı da öğrenecek... yedek kulübesi için bir hazırlık mı dersiniz?

MF/ Garo Antikacıoğlu, agaro@chip.com.tr

Robotlar alışverişte paketleri taşımaya yardımcı olmalı ve evde buzdolabını düzenlemeli, ancak o zaman kendilerine müşteri bulabilirler.

Prof. Alois Knoll, Münih Teknik Üniversitesi

yıcılara sahip, kendisi de algılayıcı olan bir kafadan ibaret, ancak şimdilik tekerlekler üzerinde yol alabiliyor. Öncelik, kolların ve kafanın geliştirilmesine tanınmış. Gelecek yıllarda robotlara insanların gözlemi yoluyla belirli görevlerin nasıl en iyi üstesinden gelineceği öğretilecek.

Robotlar Almanya'da da iki bacak üzerinde yürümeyi öğrenmiş bulunuyorlar. Bunu en etkileyici biçimde başaranıy-sa, Münih Teknik Üniversitesi'nden profesör Friedrich Pfeif-fer'ın İnşa ettiği Johnnie. Bilişim profesörü Alois Knoll'un laboratuarında -hala kablolara bağlı olsa da- engelleri aşan Johnnie, optik desen tanıma özelliğinden faydalanıyor. Knol-l'un da bildiği üzere, Johnnie'nin önünde daha uzun bir yol var: "Biz, taşımaya yardım etmesi için alışverişe götürebileceğiniz ve eve geldiğinde buzdolabını düzenleyebilecek, kullanılabilecek sistemler yapmayı hedefliyoruz." Engellerin olmadığı bir insan çevresinde bile robota bir beden vermek önem taşıyor, çünkü bu durumda makineyle iletişim kur-

İNSAN ROBOTLAR İÇİN LİNKLER

www.amm.mw.tu-muenchen.de/Forschung world.honda.com/ASIMO www.sony.net/Sonylnfo/QRIO www.sfb588.uni-karlsruhe.de fira.net/soccer/hurosot/overview.html ■

CHIP I NİSAN 2004



İnsansı robotlar

Robo Sapiens Cesur hayaller: Nasıl PC'Ier yaşamımıza girdiyse, birkaç yıl sonra çoğu evde robot görmek mümkün olacak. Yarının iyi niyetli zihinleri, iki bacak üzerinde yürümeyi Öğrendiler bile. Tasarımcıları artık onları daha zeki yapmayı planlıyorlar.

M AKİNE YARATIKLARIN EVRİMİ İLERLİYOR. Düşü-nen, iki bacak üstünde dik yürüyen robotlar uzman çevrelerde şimdiden küstah Robo Sapiens Erectus olarak adlandırılıyor, insan vücut şekli örnek alarak yaratılmış insansı robotlar hala aptal makineler. Geliştiriciler, "Her şey zamana bağlı," diyorlar: Birkaç on yıl içinde robotlar bizimle boy ölçüşebilir hale gelecek ve hatta bizimle ilgilenecekler. Ne de olsa, iki ayak üzerinde yürümeyi şimdiden öğrendiler bile. Robotların çoğu bileşenleri çoktandır robotbilim dışındaki uygulamalarda kullanılıyor. Pittsburgh'taki Carnegie Mellon University'de Robotbilim Enstitüsü profesörü Hans Mo-ravec'e göre, zeki ve yararlı robotların inşasında eksik olan son parça, yüksek performanslı bilgisayarlar. Moravec, bir hayvan ya da bir insan gibi davranan makineler düşlüyor. Bilgisayarın görevi, robotun algılayıcısından toplanmış verileri, her durumu doğru tanıyıp buna göre davranabileceği biçimde yorumlamak olacak. "Bilgisayarlarımız gerçi birkaç on yıl Öncesine göre bin kat daha yüksek performanslı, ama beyinle kıyaslandığında hala çok zayıf kalıyor" diyerek bu konudaki fikrini belirtiyor Moravec. Ama Moravec gelecek için çok iyimser, bilim adamı yongaların performansının üstel yükselişini öngören Moore Ya-sası'ndan yola çıkarak, 2040 yılına kadar birçok gelişim adı-		mından sonra bilgisayarların insan beyninin hesaplama performansına ulaşacağı kehanetinde bulunuyor (aşağıdaki grafiğe bakınız). Yaşlı ve hasta insanların bakımı, robot geliştiricilerinin geleceğin robotları için düşündükleri görevlerden biri. 2040 yılında Hans Moravec 92 yaşında ve bir bakım robotunun gururlu sahiplerinden birî olacak. Ama Moravec bu kadar beklemek istemiyor. Avusturya doğumlu bilim adamı kendisi robot üretiyor ve satıyor. Prototip aşamasındaki servis robotu, yaklaşık bir metre yüksekliğinde, tekerlekler üzerinde hareket ediyor ve küp biçimli kafasının iki yanında kamera mevcut. Yön duygusuna sahip robot yalnızca işgücünden tasarrufu ve paletlerin depolarda yuvarlanmasını sağlamakla kalmayacak, yakın zamanda yüksek ücretli mühendislerin ve kurulum uzmanlarının da yerini tutabilecek. "Bana sorarsanız, servis robotlarının gerek ticari alanlarda gerekse evlerde büyük çaplı kullanımının vakti geldi artık," diyor Moravec. Bilim adamı, bağımsız hareket edebilen robotları mümkün kılacak teknolojik devrimin bu on yıl içinde gerçekleşmesini bekliyor. Uzun vadede, tüm robot tasarımcılarının hedefi aynı: insana olabildiğince benzeyen ve İnsanların yüklerini hafifletecek bir varlığın yaratılması. \|apon ve Alman projeleri incelendiğinde aradaki fark bariz şekilde göze çarpıyor. Japonlar



areler seviyesi: Robot imdi öğrenebiliyor ve kendi rogramını uyum sağlayabilecek şekİlde değiştirebiliyor... 00.000 MIPS.	Bİr maymun nesneleri tanıyabiliyor ve neye yaradıklarını bilebiliyor, 300.000 MIPS'İİ bir robot da öyle.		Konuşmak, anlamak, yaratıcı düşünmek ve kendi eyleminin sonuçlarını önceden Kestirmek. 100.000.000 MIPS ile, insansı robotlar İnsan zekasına ulaşacak.	Robotlar futbolda da bizden üstün. İnsansı robotlar dünya şampiyonu oluyor.

CHIP \| NİSAM 2004