Gökyüzündeki bazı nesnelerin yıldızlara göre hareketli olduğu binlerce yıldır biliniyor.
Eski Yunanlılar, gökyüzünde dolaşan bu nesnelere “asteres planetai” (gezen yıldızlar)
demişler. Ancak, o zamanlar her şeyin Dünya çevresinde dolandığı sanıldığından,
bir gökcisminin gezegen olması için gökyüzünün yıldızlardan oluşan fonunda hareketli
olmasının yeterli olduğu düşünülüyordu.
1800’lerin ortalarından sonra, Güneş Sistemi, 9 gezegen ve çok sayıda küçük gezegenden
oluşan bir sistem olarak kabul ediliyordu. Bunların yanı sıra, kuyrukluyıldızların
da Kuiper Kuşağı olarak adlandırılan ve Neptün’ün yörüngesinin ötesinde bulunan
bir kuşakta yoğunlaştığı düşünülüyordu. Kuiper Kuşağı, 1992 yılına kadar yalnız
kuramsal olarak öngörülüyordu. 1992’den sonra, Plüton’un yörüngesini de içine alan
bu bölgede birtakım buzlu gökcisimleri keşfedilmeye başlandı.
İşte bu kuşağın keşfinden sonra, Plüton’un durumu sorgulanmaya başlandı. Ardı ardına
keşfedilen, Sedna ve Quaoar gibi büyüklükleri Plüton’unkine yaklaşan Neptün-ötesi
cisimler, tartışmaları iyice alevlendirdi.
29 Temmuz 2005’te keşfi duyurulan ve adı Eris konan gökcismi, bardağı taşıran damla
oldu. Çünkü Eris, Plüton’dan büyüktü. Gökbilimciler, gelişen teleskoplar ve görüntüleme
teknikleri sayesinde benzer gökcisimlerinden daha yüzlercesinin keşfedilebileceğini
düşünüyorlar.
Bu gelişmeler üzerine, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), Ağustos 2006’da gezegenin
yeni bir tanımını yaptı. Buna göre bir gökcisminin gezegen sayılabilmesi için, başlıca
üç koşulu yerine getirmesi gerekiyor. Birinci koşul, gezegenin bir yıldızın çevresinde
dolanması. İkinci koşul, gezegenin kütlesinin onun yuvarlak bir biçim alması için
yeterli olması. Üçüncü koşulsa “komşuluğunu temizlemiş olması” yani, yörüngesi civarında
kendine benzer başka gökcisimlerinin bulunmaması.
Bu tanıma göre daha önce bir gezegen sayılan Plüton, şimdi bu tanımının dışında
kalıyor. Çünkü komşuluğunu temizlemiş durumda değil. Yörüngesi civarında kendisine
benzeyen çok sayıda gökcismi bulunuyor.
Birinci ve ikinci koşulu yerine getiren, ancak üçüncü koşulu yerine getiremeyen,
yani komşuluğunu temizleyememiş olan gökcisimlerine “cüce gezegen” deniyor. Bu tanıma
göre Plüton, Eris ve eskiden bir küçük gezegen olan Ceres “cüce gezegen” sınıfına
giriyor.
