Dersin Amacı ve Kazanımları
Bu dersin temel amacı, öğrencilere kendi bilim dallarıyla ilgili öğretim süreçlerinde kullanabilecekleri sanal ve nesnel teknolojik araçları ve gereçleri tanıtmak, bu araçları kullanarak etkili materyal tasarlama ve geliştirme alışkanlıkları kazandırmaktır. Her bilim dalının (örneğin Müzik, Biyoloji) kendine özgü materyal ve teknoloji gereksinimleri olduğu vurgulanır.
Öğrenciye Kazanımları:
- Daha fazla duyuya hitap eden, kalıcı ve etkili öğrenmeyi sağlayan materyaller geliştirmek.
- Soyut bilgileri somutlaştırarak teknolojik araçlarla uygulamaya koyma becerisi kazanmak.
- Çevresindeki nesneleri ve atık malzemeleri birer öğretim materyali olarak değerlendirme alışkanlığı edinmek.
- Yeni teknolojik gelişmeleri takip etme ve bunları öğretim alanına uygulama becerisi kazanmak.
- Öğretim yöntemlerini bilmeden materyal geliştirilemeyeceğini kavramak.
- Zor koşullar altında bile yaratıcı çözümlerle materyal üretebilme becerisi geliştirmek.
Dersin İşlenişi
- Teorik Konular: Ders notlarındaki teorik bilgiler, ders hocası tarafından öğrencilerle birlikte tartışılarak işlenir.
- Uygulama Sunumları: Tüm uygulamalar, internet destekli gösteri ve sunu yöntemiyle önceden öğrencilere tanıtılır.
- Bilgisayar Uygulamaları: "İzle, Yap, Öğreterek Yaptır" yöntemi benimsenir. Öğrenciler 2-3 kişilik gruplar halinde çalışır.
- Sınav ve Değerlendirme: Uygulama sınavlarında öğrencilerin uygulama notlarından (föylerinden) yararlanmalarına izin verilir. Vize notu, teorik vize ve uygulama notlarının %50'si alınarak hesaplanır.
Öğretim, Öğrenim ve Eğitim Arasındaki İlişki
- Öğretim: Hedef kitleye bilgiyi aktarmak için yapılan planlı, programlı ve amaçlı faaliyetlerin tümüdür.
- Öğrenim: Öğrencinin bilgiyi almak ve anlamlandırmak için gösterdiği zihinsel ve fiziksel çabadır.
- Eğitim: Öğrenilenlerin hayata uygulanarak kalıcı bir alışkanlık (refleks) haline getirilmesidir.
- Eğitimin Hedefi: Bireyde adil, dürüst, vicdanlı olma gibi evrensel ve insani erdemleri bir yaşam biçimi haline getirmektir.
Bilgi ve Bilgi Çeşitleri
- Bilgi Nedir? Varlıklar, olaylar, süreçler ve olgularla ilgili; zihnimizde, doğada veya çeşitli ortamlarda ses, resim, görüntü, yazı, sembol gibi kodlanmış her türlü veridir.
- Bilgi Çeşitleri: Bilimsel, Deneysel, İzafi (Göreceli), Kuramsal, Dini, Deneyimsel.
Teknoloji ve Materyal
- Teknoloji Nedir? İnsanların, bilimsel ilkeleri ve deneysel bilgileri kullanarak hayatı kolaylaştırmak için geliştirdiği her türlü araç, gereç, yöntem ve sistemdir.
- Materyal Nedir? Öğretim süreçlerinde, bir amacı gerçekleştirmek için kullanılan her türlü doğal, yapay veya sanal yaratıktır.
Materyal Geliştirmenin Aşamaları (Tasarımı Dışa Özdeşleştirmek)
Materyal geliştirme, düşünsel bir tasarımın somut bir ürüne dönüştürülmesi sürecidir. Bu süreç şu adımları içerir:
- Hedef Belirleme: Geliştirilecek materyalin kullanım amacı, neyi, niçin, neden ve nasıl amaçladığı net olarak belirlenir.
- Düşünsel Tasarım ve Hayal Etme: Materyal zihinde kurgulanır, olanaklarla ilişkilendirilir ve planlanır.
- Araç Tespiti: Hangi sanal veya nesnel araçların kullanılacağına karar verilir.
- Uygulama ve Deneme: Seçilen araçlarla somutlaştırma denemelerine başlanır.
- Değerlendirme ve İyileştirme: Hedeflenen sonuca ulaşana kadar denemeler ve düzeltmeler devam eder.
- Sonuçlandırma: Geliştirilen materyalin uygulamadaki sonuçlarına dayalı olarak son iyileştirmeler yapılır ve materyale son şekli verilir.
Gözlem ve Deney Yöntemi
Doğaya ilişkin bilgiler gözlemlerle edinilir. Deney ise, doğadaki hadiseleri taklit ederek, belirli amaçlara ulaşmak için kurulan düzeneklerdir. Materyal geliştirmede bu iki yöntemden sıklıkla yararlanılır.
İnsanda Sentez (İlişkilendiriş) Gücü
Sentez gücü, farklı bilgi parçalarını bir araya getirerek yeni ve anlamlı bir bütün oluşturma yeteneğidir. Bu güç doğuştan gelen yatkınlık, taklit ve özgün icatlar olmak üzere üç aşamada gelişir. Öğrencilerde bu gücü geliştirmek için tümevarım (parçadan bütüne) ve tümdengelim (bütünden parçaya) gibi yöntemler içeren etkinlikler düzenlenmelidir.
Algıda Değişmezlik İlkesi
Öğretimde kullanılan bir materyalin, kavramın veya ifadenin, hedef kitledeki tüm bireyler tarafından aynı veya çok benzer şekilde anlaşılması ve algılanmasıdır. Başarılı bir iletişim ve etkili bir öğrenme için temel bir kuraldır.
Liyakatli Öğretimin Sekiz Doğru Prensibi (Öğretimde 8D Prensibi)
Öğreticinin ya da öğretenin uyması gereken, öğretimin hayata liyakatli uygulanışını sağlayan 8 temel prensiptir:
- Doğruya İnandır Prensibi: Öğrenciyi konunun önemine ve gerekliliğine inandırmak.
- Doğru Tanı Prensibi: Öğrencinin fıtratını, seviyesini, eşik bilgilerini ve değer yargılarını tanımak.
- Doğru Empati Duy Prensibi: Öğrencinin bakış açısını anlamak ve davranışlarına doğru anlamlar yüklemek.
- Doğruyu Seç Prensibi: Konuya en uygun öğrenciyi, zamanı, mekanı, materyali ve yöntemi seçmek.
- Doğru Eşleştir Prensibi: Öğrencilerin seviyelerine ve fıtrat gruplarına uygun yöntemlerle konu bilgilerini eşleştirmek.
- Doğru Güncelle Prensibi: Öğrenilen bilgileri güncel yaşamdan örneklerle ilişkilendirip hayata taşımak.
- Doğru Uygula Prensibi: Bilgilerin, alışkanlık ve refleks haline gelecek şekilde hayata uygulanmasını sağlamak.
- Doğru Değerlendir Prensibi: Öğrenme düzeyini liyakatli yöntemlerle ölçmek ve sürecin etkinliğini değerlendirmek.
Değer Yargılarının Eğitimdeki Rolü
Değer yargıları, bir bireyin veya toplumun değişmez veya en az değişen inançları, kuralları ve dogmalarıdır. Eğitimde, sunulan bilginin hedef kitlenin değer yargılarıyla uyumlu olması öğrenmenin kalıcılığı açısından hayati öneme sahiptir.
Bilginin Peygamberi (Rahmani/İnsancıl) Ahlakla Uygulanması
Dersin temel felsefelerinden biri, edinilen bilginin sadece teknik olarak doğru kullanılmasının yeterli olmadığı, aynı zamanda insani ve ahlaki bir çerçevede (Peygamberi ahlak) uygulanması gerektiğidir.
- İki Kanat Metaforu: İnsanın başarılı ve topluma yararlı olması için iki kanada ihtiyacı vardır: mesleki yetkinlik ve insani/ahlaki yön. Biri olmadan diğeri eksik kalır.
Öğretimde Kullanılan Nesnel Araçlar
Öğretim, öğrenim ve eğitim süreçlerinde kullanılan fiziksel araçlardır.
Yayın ve Sunum Araçları:
- Televizyon/Plazma Ekran: Film ve simülasyonlar için.
- Projektör/Tepegöz: Görüntüleri perdeye yansıtmak için.
- Sunu Kamerası: Canlı gösterim yapmaya ve nesneleri ekrana yansıtmaya yarar.
Kayıt ve Gözlem Araçları:
- Fotoğraf Makinesi ve Video Kamera: Görüntü kaydı için.
- Mikroskop ve Lup (Büyüteç): Küçük nesneleri incelemek için.
- Ses Kayıt Cihazı: Sesli materyal oluşturmak için.
Veri Aktarım Araçları:
- Tarayıcı (Scanner): Belgeleri, filmleri ve üç boyutlu cisimleri dijital ortama aktarır.
- Mekanik Arayüzler: Farklı cihazlar arasında bağlantı kuran dönüştürücülerdir.
Materyal Geliştirmede Kullanılan Sanal Araçlar (Yazılımlar)
Sanal araçlar, bilgisayar ortamında materyal oluşturmak, düzenlemek ve sunmak için kullanılan programlardır. Bu araçlar işlevlerine göre gruplandırılabilir:
- Grafik ve Görüntü Düzenleyiciler: Resimleri işlemek, düzenlemek ve oluşturmak için kullanılır. (Ör: Adobe Photoshop)
- Video Düzenleyiciler: Film ve video kayıtlarını kesmek, birleştirmek, efekt eklemek için kullanılır. (Ör: Adobe Premiere, Ulead Media Studio)
- Animasyon Hazırlama Araçları: Hareketli grafikler ve animasyonlar oluşturmak için kullanılır. (Ör: Adobe Flash)
- Web Sayfası Düzenleyiciler: İnternet siteleri ve interaktif materyaller hazırlamak için kullanılır. (Ör: Macromedia Dreamweaver)
- Sunu Hazırlama Araçları: Ders sunumları oluşturmak için kullanılır. (Ör: Microsoft PowerPoint)
- Ses Düzenleme Araçları: Ses kayıtlarını düzenlemek için kullanılır. (Ör: Adobe Audition)
- Sanal Kitap Hazırlama Araçları: Dijital, sayfa çevirme efektli kitaplar oluşturmak için kullanılır. (Ör: FlipAlbum Pro)
- Metin Tanıma (OCR) Araçları: Taranmış belgelerdeki metinleri düzenlenebilir yazıya çevirir. (Ör: FineReader)
Kavram ve Kavram Biliminin Önemi
Kavram, doğadaki yaratıkları ve olayları zihnimizde gruplandırarak oluşturduğumuz soyut fikirlerdir. Kavramlar, bilimin yapı taşlarıdır ve bilgiyi anlamlandırmamızı, düzenlememizi ve iletmemizi sağlarlar. Kavramları doğru öğretmek, kalıcı ve anlamlı öğrenmenin temelini oluşturur.
Kavram Öğretim Araçları ve Çeşitleri
- Kavram Çözümleme Tablosu: Kavramların ortak ve farklı özelliklerini karşılaştırmalı olarak gösteren tablolardır.
- İlişkisel Kavram Kümesi (Kavram Ağı): Bir ana kavramın merkezde yer aldığı ve ilgili alt kavramların bu merkeze bağlanarak şematize edildiği bir yapıdır.
- Koşullu Kavram Kümesi (Kavram Haritası): Kavramların hiyerarşik bir düzende sıralandığı ve aralarındaki neden-sonuç gibi ilişkilerin oklarla gösterildiği şemalardır.
- Kavram Döngüleri (Çarkları): Birbirini takip eden ve sürekli tekrarlayan olaylar veya süreçler için kullanılan dairesel şemalardır.
Renklerin Öğretimdeki Yeri ve Önemi
Renkler, insanların ruhsal ve düşünsel durumlarını etkileyen güçlü iletişim araçlarıdır. Materyal tasarımında doğru renk kullanımı, öğrencinin dikkatini çekmek, mesajı güçlendirmek ve öğrenmeyi kolaylaştırmak açısından kritiktir.
Ana Renk Grupları ve Modelleri
- Işık Tabanlı (RGB): Temel renkler Kırmızı, Yeşil ve Mavi'dir. Karışımları Beyaz'ı verir. Zemin siyahtır.
- Boya Tabanlı (CMYK): Temel renkler Cyan, Magenta ve Sarı'dır. Karışımları Siyah'a yakın bir renk verir. Zemin beyazdır.
Materyal Tasarımında Renk Kullanımı
Tasarımda, konuyla ilgili nesnelerin doğal renklerine sadık kalmak, gözü yormayan renk kombinasyonları seçmek ve verilmek istenen duyguya göre renkleri kullanmak önemlidir. Zemin ve yazı rengi arasındaki kontrastın okunabilirliği kolaylaştırması esastır.
İlim ve Bilim İlişkisi
Bilim, ilmin yaratıklardaki; irsi ve/veya sonradan öğrenilen ya da üretilen hayatla ilgili ölümlü-sonlu örüntüsü-örgüsu gibidir. İlim, bilime ilave olarak ahlaki, doğa ötesi ve tasavvufu içeren, tüm bilgi ve uygulamaların hayatla gerçek ilişki ve tanımlarıyla şekillenen en kapsamlı kavramdır.
Mucitlerin, Dâhilerin ve Peygamberlerin Bilinç Sistemi
Mucitler (Edison), dâhiler (Einstein), bilim insanları (Darwin) ve büyük sanatçıların (Da Vinci) bilinç sistemleri ve eserleri, "Doğal Hidayet" olarak adlandırılan bir sürecin ürünüdür. Peygamberlerin bilinç sistemi ise "İlahi Hidayet" kaynaklıdır.
Öğretimde Değerlendirme
Hayata doğru güncellenen ve uygulanan bilgilerin; yaratıkların olumlu, olumsuz, nötr ve geçişken toplumsal döngülerine etkilerinin doğru değerlendirilmesidir. Verilen bilginin ne kadar öğrenilip amaca ulaşıldığını öğrenmek için doğru ve liyakatli soru sormak ve doğru sınav koşullarını sağlamak esastır.
Materyal Geliştirme Ortamları
Etkili materyaller üretmek için gereken fiziksel ve dijital ortamlar, "Materyal Geliştirme Odası"nın özellikleri. Bu odalar, nesnel araçlar (kamera, tarayıcı) ve sanal araçlar (yazılımlar) ile donatılmalıdır.
Görsel Tasarım Unsurları
Materyal tasarımında dikkat edilmesi gereken yerleşim, bütünlük, vurgu, sadelik, okunabilirlik ve boşluk (beyaz alan) gibi görsel tasarım ilkeleri.
Telif Hakkı ve Etik Kullanım
Materyal geliştirirken kullanılan kaynakların (metin, resim, video) telif haklarına saygı göstermenin ve kaynak belirtmenin önemi. İntihalden kaçınmanın gerekliliği.
Etkileşimli Materyaller
Öğrenci katılımını artıran interaktif ve dinamik materyaller (hiper metin, simülasyonlar, eğitici oyunlar) oluşturma ve kullanılan teknolojiler.
Ders Uygulamaları ve Örnekler
Ders kapsamında yapılan pratik uygulamalar. Nesnel araçların (kamera, mikroskop) ve sanal araçların (Photoshop, PowerPoint) kullanılarak somut materyal örneklerinin geliştirilmesi.
Bilgi ve İletişim Ağları
İnternet, İntranet ve Extranet gibi bilgi ağlarının tanımı, önemi ve öğretim materyali kaynağı olarak verimli kullanımı. Arama motorlarını etkin kullanma kuralları.
İnsanda Sentez Gücü Nedir?
Sentez gücü, bireyin farklı bilgi parçalarını, kavramları ve deneyimleri bir araya getirerek yeni, anlamlı ve özgün bir bütün oluşturma yeteneğidir. Bu yetenek üç aşamada gelişir:
- Doğuştan Gelen Yatkınlık: Bireyin genetik olarak sahip olduğu temel birleştirme becerileri.
- Taklit Yoluyla Gelişim: Çevresindeki kişileri, doğayı veya sistemleri taklit ederek öğrenme ve geliştirme.
- Özgün İcat: Doğada olmayan veya bilinmeyen yeni fikirleri, araçları veya sistemleri tamamen özgün bir şekilde yaratma.
Eğitimde öğrencilerin sentez gücünü geliştirmek için parçadan bütüne (tümevarım) ve bütünden parçaya (tümdengelim) gitmelerini sağlayan, analiz ve birleştirme becerilerini zorlayan uygulamalar yapılmalıdır.
Etkili Öğreniş Nedir?
Etkili öğreniş, edinilen bilginin uzun süre unutulmayacak şekilde kalıcı hale gelmesi ve hayata bilinçli olarak uygulanabilmesidir. Bu sürecin temel unsurları şunlardır:
- Hazır Bulunuşluk: Öğrencinin konuyu öğrenmeye zihinsel, bedensel ve duygusal olarak hazır olmasıdır.
- İştahlandırma: Öğrencinin konunun gerekliliğine inandırılarak öğrenme isteğinin artırılmasıdır.
- Çoklu Duyuya Hitap Etme: Bilginin sadece işitsel değil, aynı zamanda görsel, dokunsal ve kinestetik yöntemlerle de sunulmasıdır.
- Bilgiyi Öğrencinin Ürünü Haline Getirme: Öğrencinin pasif bir alıcı olmaktan çıkıp, bilgiyi işleyerek, yorumlayarak ve uygulayarak kendi ürünü haline getirmesini sağlamaktır.
- Transfer: Öğrenilen bilgi ve becerilerin farklı durumlara ve problemlere uygulanabilmesidir.
Dosya Uzantıları ve Anlamları
Bir bilgisayar dosyasının adının sonunda yer alan ve genellikle noktadan sonra gelen kısaltmadır (örn: .doc, .jpg, .mp3). Bu uzantı, dosyanın türünü ve hangi programla açılabileceğini bilgisayara bildirir.
Materyal Geliştirmede Sık Kullanılan Dosya Uzantıları:
- Yazı ve Belge: .doc (Word), .pdf (Adobe Acrobat), .htm/.html (Web Sayfası)
- Görüntü ve Resim: .jpeg/.jpg (Sıkıştırılmış resim, en yaygın), .png (Şeffaflık destekli resim), .gif (Animasyonlu veya basit grafik), .tif (Yüksek kaliteli baskı dosyası)
- Ses: .mp3 (Sıkıştırılmış ses), .wav (Sıkıştırılmamış, yüksek kaliteli ses)
- Video ve Film: .avi (Yüksek kalite, büyük boyut), .mpeg/.mp4 (Sıkıştırılmış video, en yaygın), .wmv (Windows Media Video)
- Sunu: .ppt/.pptx (PowerPoint Sunumu)
- Sıkıştırılmış Dosyalar: .zip, .rar (Dosyaları küçülterek arşivlemek için)
Anlatım Yönteminin Temel Basamakları
Etkili bir ders anlatımı, sadece bilgi aktarmak değil, aynı zamanda öğrencinin dikkatini çekmek ve öğrenme sürecini yönetmektir. Temel aşamaları şunlardır:
- Konunun Önemini Vurgulama: Öğrencinin konuyu öğrendiğinde ne kazanacağını açıklayarak onu motive etmek.
- Eşik Bilgileri Harekete Geçirme: Beyin fırtınası sorularıyla öğrencinin konuyla ilgili ön bilgilerini hatırlamasını sağlamak.
- Dikkat Çekme: Ses tonu, mimikler, vücut dili ve etkileyici hitapla öğrencinin dikkatini canlı tutmak.
- Öğrenciyi Aktif Hale Getirme: Deney, gözlem, film gibi materyallerle öğrenciyi pasif dinleyici olmaktan çıkarmak.
- Beyin Nadası ve Doyum: Uyandırılan merakı, konunun anahtar bilgileriyle gidermek.
- Çoklu Duyuya Hitap Etme: Dersi görsel, işitsel ve kinestetik öğelerle zenginleştirmek.
- Hayata Güncelleme: Konuyu güncel yaşamdan örneklerle ilişkilendirmek.
- Tekrar Etme: Önemli noktaları periyodik olarak tekrar ederek pekiştirmek.
Düşüncenin Nefes Alması
Dersin ortasında, öğrencilerin dağılan dikkatini toplamak, zihinsel yorgunluğu gidermek ve öğrenme motivasyonunu yeniden canlandırmak için verilen 2-5 dakikalık kısa molalardır. Bu molalar, dersin akışını bozmadan, aksine verimliliği artıracak şekilde planlanmalıdır.
Uygulama Yöntemleri:
- Serbest Konuşma: Öğrencilere kısa bir süreliğine kendi aralarında serbestçe konuşma imkanı tanımak.
- Sözel İkram: Konuyla ilgili veya genel kültürle alakalı kısa bir fıkra, şiir, atasözü veya ilginç bir bilgi paylaşmak.
- Görsel-İşitsel İkram: Konuyla bağlantılı kısa bir video klip, müzik parçası, animasyon veya çarpıcı bir görsel göstermek.
Bu teknik, özellikle uzun ve yoğun derslerde öğrenci-öğretmen etkileşimini güçlendirir ve daha pozitif bir öğrenme ortamı yaratır.
Doğa ve Çevre Gezileri Düzenleme Kuralları
Gezi-gözlem yöntemi, öğrenmeyi sınıf dışına taşıyarak yaşayarak ve yerinde öğrenmeyi sağlar. Etkili bir gezi için uyulması gereken kurallar şunlardır:
- Ön Hazırlık: Öğretmen, gidilecek yeri önceden görmeli ve plan yapmalıdır.
- İzinler: Okul idaresi ve öğrenci velilerinden gerekli yazılı izinler alınmalıdır.
- Planlama: Gezinin tarihi, saati, amacı ve yapılacak etkinlikler önceden belirlenmelidir.
- Ön Bilgilendirme: Gezi öncesinde sınıfta gidilecek yer ve görülecek şeyler hakkında tartışma yapılarak öğrencilerin beyinleri uyarılmalıdır.
- Kuralların Belirlenmesi: Gezi sırasında uyulması gereken disiplin ve güvenlik kuralları sınıfta kararlaştırılmalıdır.
- Gezi Sırası: Plan dahilinde hareket edilmeli ve her öğrencinin gözlemlere aktif katılımı sağlanmalıdır.
- Gezi Sonrası Değerlendirme: Geziden sonra edinilen bilgiler sınıfta tartışılmalı, raporlaştırılmalı ve pekiştirilmelidir.
Materyal Geliştirme Kaynakları
Öğretim materyalleri geliştirilirken yararlanılabilecek kaynaklar çeşitlidir. Bu kaynakları bilmek, materyal üretim sürecini zenginleştirir ve kolaylaştırır.
Temel Kaynak Türleri:
- Doğal Kaynaklar: Çevrede bulunan bitki ve hayvan örnekleri, taşlar, yapraklar gibi doğadan doğrudan toplanan materyallerdir. Gezi-gözlem faaliyetleri için temel kaynaklardır.
- Yapay Kaynaklar: Fabrikalar, sanayi ürünleri, atık malzemeler (plastik şişeler, kutular vb.) gibi insan yapımı nesnelerdir. Yaratıcı ve ekonomik materyaller üretmek için kullanılabilirler.
- Sanal Kaynaklar: İnternet, dijital kütüphaneler, eğitim yazılımları, videolar ve animasyonlar gibi dijital ortamlardaki kaynaklardır. Günümüzde en zengin ve ulaşılabilir materyal kaynağıdır.
- Kişisel ve Kurumsal Kaynaklar: Uzman kişilerden alınan bilgiler, müze ve kütüphanelerdeki arşivler, bilimsel dergiler ve kitaplardır.
- İnsani, Düşünsel ve Zihinsel Kaynaklar: Öğretmenin veya öğrencinin kendi hayal gücü, yaratıcılığı ve düşünsel kurgularıyla oluşturduğu materyallerdir (örneğin bir senaryo, bir şiir veya bir çizim).
Materyal Geliştirme İçin Fotoğraf Çekme Teknikleri
Eğitim materyali olarak kullanılacak fotoğrafların net, anlaşılır ve estetik olması önemlidir. Bunun için dikkat edilmesi gereken temel kurallar şunlardır:
- Işık Ayarı: Özel durumlar hariç, güneş ışığı daima fotoğrafı çeken kişinin arkasında olmalıdır. Güneşin tam tepede olduğu saatlerde çekim yapmaktan kaçınılmalıdır. En ideal ışık, sabah saatleri ve ikindi vaktidir.
- Çerçeveleme: Fotoğrafı çekilecek nesnenin kadraja doğru yerleştirilmesi ve kompozisyonun dengeli olması gerekir.
- Netlik ve Derinlik:
- Derinlik için (Arka planın da net olması): Diyafram kısılır (f değeri yükseltilir) ve ışık ayarı buna göre yapılır.
- Netlik için (Sadece konunun net, arka planın bulanık olması): Diyafram açılır (f değeri düşürülür) ve ışık ayarı buna göre yapılır.
- Sarsıntıyı Önleme: Net fotoğraflar için makine sarsılmamalıdır. Gerekirse tripod (üç ayak) kullanılmalı veya sabit bir yere dayanarak çekim yapılmalıdır.
Sistem Nedir?
Birbiriyle etkileşen ve belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere bir araya gelmiş parçaların (alt sistemler veya birimler) oluşturduğu dinamik bir bütündür. Bir sistem, parçalarının toplamından daha fazlasını ifade eder. Örneğin, bir yanan mum; parafin, fitil ve alevden oluşan ve ısı/ışık üreten bir sistemdir. Aynı şekilde bir hücre, bir ekosistem veya bir bilgisayar da farklı sistem örnekleridir.
Model Nedir?
Gerçek bir sistemi, olayı veya nesneyi daha anlaşılır kılmak için basitleştirerek temsil eden yapıdır. Modeller, doğal sistemleri taklit ederek onların nasıl çalıştığını anlamamıza yardımcı olur.
Örnekler:
- Fiziksel Modeller: Hücre modeli, iskelet maketi, kağıttan uçak.
- Kavramsal Modeller: Bir konuyu açıklayan şemalar, formüller, kavram haritaları.
Eğitimde modeller, soyut ve karmaşık konuları somutlaştırmak ve öğrencilerin zihninde canlandırmak için kullanılır.
Rekabetin Felsefi Boyutu: Rahmani ve Vahşi
Rekabet, doğanın temel bir yasası olmasına rağmen, insani ve ahlaki boyutta iki farklı şekilde tezahür eder:
- Şeytani ve Vahşi Rekabet: Hayvanlar aleminde görülen, zayıf olanın elendiği, güçlünün hayatta kaldığı bir mücadeledir. İnsanlar arasında uygulandığında, zayıfları ezen, sömüren ve yok eden bir düzen yaratır. Kapitalist sistemin temelindeki rekabet anlayışı bu kategoriye girer. Bu tür rekabette adalet ve merhamet yoktur.
- Rahmani Rekabet (Zaruret): İnsani ve ahlaki değerleri temel alan bir yaklaşımdır. Bu anlayışta amaç, zayıfı yok etmek değil, onu korumak, eğitmek, tedavi etmek ve topluma kazandırmaktır. Zayıfların varlığı, toplum için bir erken uyarı sistemi olarak görülür ve onların korunması bir "zaruret" olarak kabul edilir. Bu, rekabetten ziyade, liyakatli ve adil bir iş birliği ve dayanışmadır.
İnsanı hayvandan ayıran temel özellik, vahşi rekabetin kurallarını aşıp, akıl, vicdan ve merhametle hareket ederek Rahmani bir düzen kurma potansiyelidir.
Terbiye Nedir?
Terbiye, bireyin istenmeyen davranışlarını, alışkanlıklarını, irade zafiyetlerini ve değer yargılarını düzeltmek veya güçlendirmek amacıyla uygulanan disiplinler bütünüdür. Eğitimden farklı olarak terbiye, daha çok ahlaki ve manevi bir arınma sürecini ifade eder.
Temel Amaçları:
- İnsanın bedeninde ve zihninde peygamber ahlakını ve erdemli davranışları bir alışkanlık (refleks) haline getirmek.
- Nefsi, yani insanın hayvani ve bedensel arzularını, akıl ve irade kontrolü altına alarak disipline etmek.
İslamiyet'teki Terbiye Yöntemleri:
İslamiyet'te ibadetler, aynı zamanda birer terbiye metodudur:
- Namaz ve Abdest: Bedensel ve düşünsel temizlik bilincini pekiştirir.
- Oruç: Sabrı, şükrü, irade kontrolünü ve yoksullara karşı empati duymayı öğretir.
- Zekât: Cömertliği, paylaşma duygusunu ve toplumsal sorumluluğu geliştirir.
- Hac: Birlik, beraberlik ve eşitlik duygusunu pekiştirir.