Uyku ve Rüyalar
Sözlük 

 

Korteks: Beyin yarıkürelerinin üzerini saran ve gri maddeden oluşan kıvrımlı tabaka. Beyin kabuğu olarak da geçer.
Norepinefrin: Noradrenalin olarak da bilinen, hormon ve nörotransmiter olarak görev yapan katekolamin. Böbrek üstü bezlerinin medulla kısmından kana hormon olarak salınan norepinefrin, noradrenerjik sinir hücrelerinden salgılandığındaysa merkezi ve sempatik sinir sistemlerinde nörotransmiter olarak görev yapar.
Serotonin: Merkezi sinir sistemi olan canlılarda bulunan uyku ve ağrı hissinin düzenlenmesinde rol oynayan, düz kasları uyararak kan damarlarının büzülmesini sağlayan nörotransmiter.
Histamin: Mast hücrelerinde sentezlenen, alerjik belirtilere yol açan ve merkezi sinir sisteminde uyku ve uyanıklık durumlarında nörotransmiter görevi gören amin.
Nörotransmiter: Bir uyartıya yanıt olarak sinir hücresinden çıkan ve diğer bir sinir hücresini ya da kas tellerini uyaran kimyasal madde. Bilgi, sinir sistemi boyunca bu kimyasal ileticilerce taşınır.
Reseptör: Hücre içinde ya da üzerinde hormon, ilaç, virüs vb.nin özel olarak bağlandığı ve kimi durumlarda özel bir hücre tepkisinin verilmesine yol açan yer ya da yapı.
Termoregülasyon: Çevre sıcaklığı değişse bile, bir organizmanın kendi vücut sıcaklığını belli sınırlar içinde koruyabilme becerisi.
Jet lag: Uçak yolculukları sırasında kıtalar arası zaman farklarının çok kısa sürelerde aşılması ve biyolojik saatin coğrafi saate uyum sağlayamaması nedeniyle ortaya çıkan ve uyku bozukluğuyla kendini gösteren fizyolojik durum.
EMG (Elektromiyografi): Kasların etkinliğini ölçmeye ve kaydetmeye yarayan teknik.
Katapleksi: Aniden bastıran geçici aşırı kas
yorgunluğu.
Beyin Epifizi: Omurgalılarda birinci beyin karıncığından uzamış olan, endokrin etkinlik gösteren, üreme olaylarını denetleyen ve melatonin salgılayan bez.
Melatonin: Epifiz bezinden salgılanan, memelilerde üreme olaylarını denetleyen, ışığa bağlı olarak geceleri sentezi artan ve vücudun biyolojik saatini koruyan hormon.
Asetilkolin: Çizgili kas liflerindeki reseptörlere bağlanarak, lifin kasılmasına neden olan, öğrenme ve bellekle de ilişkisi bulunan nörotransmiter.
Dopamin: Beyinde birkaç farklı yerde üretilen hormon ve nörotransmiter. Yokluğu ya da eksikliği Parkinson hastalığına yol açabilir.
β-karbolin: Uyku – uyanıklık döngüsünde rol oynayan organik amin.

 

 

TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi - Kasım 2008